«Ευλογημένη η βασιλεία τον Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων». Αμήν.
Δοξασμένη η βασιλεία του Πατέρα και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, τώρα και πάντα και στους ατελεύτητους αιώνες. Αμήν.
Η θεία Λειτουργία αρχίζει μ’ έναν πολύ ιερό και μεγαλόπρεπο τρόπο. Αυτά τα λόγια, με τα οποία ο λειτουργός ιερέας μπροστά στην Αγία Τράπεζα, υψώνοντας το άγιο Ευαγγέλιο, αρχίζει τη θεία Λειτουργία, είναι μια λαμπρή είσοδος στην τελετή του αγίου Μυστηρίου και μια μεγαλόφωνη διακήρυξη της χριστιανικής πίστεως. Δύο αλήθειες και ιερές πραγματικότητες φαίνονται αμέσως σ’ αυτή την εκφώνηση· η βασιλεία του Θεού και η προσκύνηση της Αγίας Τριάδος. Με την ίδια εκφώνηση και δοξολογία του τριαδικού Θεού αρχίζουν όλα τα θεία Μυστήρια, που παλαιά γίνονταν μέσα στη θεία Λειτουργία, δηλαδή το Βάπτισμα, το Χρίσμα, ο Γάμος και η Χειροτονία· η Χειροτονία και σήμερα γίνεται μέσα στη θεία Λειτουργία. Ο λόγος λοιπόν σήμερα, με όση μπορούμε περισσότερη απλότητα και συντομία, είναι για την προσκύνηση της Αγίας Τριάδος και για τη βασιλεία του Θεού.
Στο Απολυτίκιο της εορτής των Θεοφανείων με τα εξής λόγια η Εκκλησία ψάλλει για το μυστήριο της Αγίας Τριάδος· «Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου, Κύριε, η της Τριάδος εφανερώθη προσκύνησις· του γαρ Γεννήτορος η φωνή προσεμαρτύρει σοι, αγαπητόν σε Υιόν ονομάζουσα, και το Πνεύμα εν είδει περιστεράς εβεβαίου του λόγου το ασφαλές…». Δηλαδή όταν Κύριε, βαπτιζόσουν στον Ιορδάνη, τότε φανερώθηκε η προσκύνηση της Αγίας Τριάδος· γιατί η φωνή του Πατέρα μαρτυρούσε για σένα και σε έλεγε αγαπητό του Υιό, και το Άγιο Πνεύμα σαν ένα περιστέρι βεβαίωνε την αλήθεια του λόγου. Στη θεία Βάπτιση λοιπόν του Ιησού Χριστού αποκαλύφθηκε στον κόσμο αισθητά, για να το δουν και να το ακούσουν οι άνθρωποι, η προσκύνηση και η αληθινή λατρεία του Θεού, που είναι ο Πατέρας, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα.
Καθώς το Απολυτίκιο των Θεοφανείων δεν είναι αυθαίρετη έμπνευση του ιερού υμνογράφου, αλλά η ίδια η ευαγγελική διήγηση, που την βλέπουμε στα Ευαγγέλια του αγίου Ματθαίου και του αγίου Λουκά, έτσι και η διδασκαλία της Εκκλησίας για την προσκύνηση της Αγίας Τριάδος βγαίνει από την Αγία Γραφή, που είναι η αποκάλυψη του Θεού μέσα στην Εκκλησία. Είναι αλήθεια, που ξεπερνάει τη νοητική δύναμη και αντίληψη του ανθρώπου, αλλά που σαν θεϊκή πραγματικότητα φαίνεται καθαρά στο λόγο του Θεού, που είναι θησαυρισμένος στην Αγία Γραφή.
Η προσκύνηση της Αγίας Τριάδος είναι η βάση της πίστεώς μας, καθώς διατυπώθηκε από τους Πατέρες της Εκκλησίας και κατοχυρώθηκε σε οικουμενικές Συνόδους. Η πίστη στα τρία πρόσωπα του αληθινού Θεού είναι από την αρχή η πίστη της Εκκλησίας, καθώς το βλέπουμε στο Ευαγγέλιο ύστερα από την ανάσταση, όταν ο Ιησούς Χριστός στέλνει τους Αποστόλους να κηρύξουν το Ευαγγέλιο, τους λέει· «Πορευθέντες ουν μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος…». Το θείο Βάπτισμα, η θύρα δηλαδή με την οποία μπαίναμε στην Εκκλησία, γινόταν από την αρχή και γίνεται μέχρι σήμερα στο όνομα των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδος.
Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος στο λόγο του στο άγιο Βάπτισμα, στον καθένα που βαπτίσθηκε λέει τα εξής, στα οποία φαίνεται η μεγάλη και πρωταρχική σημασία, που έχει στη χριστιανική πίστη η προσκύνηση της Αγίας Τριάδος. «Έτι πάσι και προ πάντων φύλασσέ μοι την καλήν παρακαταθήκην.,.την εις Πατέρα και Υιόν και Άγιον Πνεύμα ομολογίαν…». Δηλαδή· πάνω και πριν απ’ όλα φύλαγέ μου την άγια κληρονομιά… την πίστη στον Πατέρα και τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα. Η προσκύνηση της Αγίας Τριάδος είναι η ιερή και αγία κληρονομιά των αγίων Πατέρων της Εκκλησίας και η βάση της χριστιανικής μας πίστεως.
Στη θεία Γραφή λέγεται βασιλεία του Θεού η βασιλεία των ουρανών. Ο Άγγελος, όταν φέρνει το ουράνιο μήνυμα στην παρθένο Μαρία, συνδέει τη βασιλεία αυτή με το θείο πρόσωπο του Ιησού Χριστού και λέει ότι θα είναι ατελεύτητη· «της βασιλείας αυτού ουκ έσται τέλος». Ο Ιησούς Χριστός, αρχίζοντας το έργο του, κηρύττει τον ερχομό της βασιλείας των ουρανών· «ήγγικεν η βασιλεία των ουρανών». Έδωσε κάποτε σημάδια της βασιλείας των ουρανών και είπε· «Ει εγώ εν Πνεύματι Θεού εκβάλλω τα δαιμόνια, έφθασεν άρα εφ’ υμάς η βασιλεία των ουρανών». Αυτό θα πει πως η βασιλεία των ουρανών είναι η κυριαρχία του Θεού επάνω στο πνεύμα της πλάνης, που βασιλεύει στον κόσμο. Είπε ακόμα ο Ιησούς Χριστός ότι «η βασιλεία η εμή ουκ έστιν εκ του κόσμου τούτον», δηλαδή η βασιλεία του Θεού δεν έχει κοσμική προέλευση. Και είπε πάλι ότι «η βασιλεία του Θεού εντός υμών έστι»· αυτό θα πει πως μέσα μας είναι η βασιλεία του Θεού.
Η βασιλεία λοιπόν των ουρανών ή η βασιλεία του Θεού, με τη δοξολόγηση της οποίας η Εκκλησία αρχίζει τη θεία Λειτουργία είναι κάτι άλλο παρά κάποιο από τα εγκόσμια καθεστώτα. Αλλά εδώ τώρα πρέπει να προσέξουμε λίγο περισσότερο. Πρέπει να ξεκινήσουμε από τη θεία πραγματικότητα, ότι ο ένας Θεός είναι η κοινωνία των τριών προσώπων, του Πατέρα, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Αυτή η κοινωνία της Αγίας Τριάδος παίρνει μαζί της και τον άνθρωπο, γιατί ο άνθρωπος είναι δημιουργημένος «κατ’ εικόνα» του Θεού, δηλαδή είναι και ο άνθρωπος πρόσωπο, όπως ο Θεός. Όταν λέμε πρόσωπο εννοούμε πως ο Θεός κι ο άνθρωπος, σαν πρόσωπα, έχουν συνείδηση του εαυτού τους και δική τους θέληση· η συνείδηση και η θέληση είναι το πρόσωπο. Αυτό όμως με άλλα λόγια είναι η ελευθερία, γιατί ελευθερία θα πει συνείδηση και θέληση των προσώπων.
Ποιά είναι λοιπόν και τί είναι η βασιλεία του Θεού; Είναι η ασύγχυτη ενότητα και κοινωνία των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδος, και σε προέκταση η κοινωνία των ανθρώπων, κι αυτών σαν προσώπων. Μόνο τα πρόσωπα, σαν ελεύθερες υπάρξεις, μπορούν να κάνουν κοινωνία, γιατί αυτό που λέμε κοινωνία δεν είναι ένα τεχνητό άθροισμα ατόμων, αλλά μια ελεύθερη σχέση και ενότητα προσώπων. Αυτά τα πρόσωπα είναι ο Πατέρας, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα, ο ένας Θεός στον ουρανό και οι άνθρωποι στη γη. Εδώ πρέπει να προσθέσουμε και τους αγγέλους, γιατί και οι άγγελοι είναι πνευματικές προσωπικές υπάρξεις. Η κοινωνία λοιπόν του Πατέρα και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, του Θεού, των ανθρώπων και των αγγέλων είναι η βασιλεία του Θεού. Όχι ένα οποιοδήποτε καθεστώς πολιτικού και εγκοσμιοκρατικού τύπου, αλλά μια ελεύθερη κοινωνία προσώπων. Αυτή είναι η Εκκλησία· η ευχαριστιακή σύναξη της Εκκλησίας είναι η βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Όταν λέμε ευχαριστιακή σύναξη, εννοούμε τη σύναξη που κάνει η Εκκλησία, για να τελέσει το Μυστήριο της θείας Ευχαριστίας.
Το «Ευλογημένη η βασιλεία…» καταλήγει στο «Αμήν». Αλλά και όλες οι εκφωνήσεις, που γίνονται από το λειτουργό ιερέα, στο «Αμήν» καταλήγουν. Γενικά δε οι εκφωνήσεις, καθώς θα δούμε στη συνέχεια της θείας Λειτουργίας είναι μια δοξολογία της Αγίας Τριάδος. Το «Αμήν» είναι λέξη εβραϊκή, που πέρασε στη λατρεία της Εκκλησίας. Λέγεται πάντα από το λαό και έχει μια διπλή σημασία· ο λαός απαντά στην εκφώνηση και ή επιβεβαιώνει πως αυτό που κάθε φορά λέει ο ιερέας είναι ένα πραγματικό γεγονός ή εύχεται να γίνει πραγματικό. Φαίνεται εδώ αμέσως από την αρχή η ενότητα του σώματος της Εκκλησίας και ότι η θεία Λειτουργία είναι κοινό έργο του κλήρου και του λαού. Η σύναξη των πιστών, για να τελέσουν τη θεία Λειτουργία, εκφράζει την Εκκλησία. Δεν συναγόμαστε δηλαδή στο ναό για να προσευχηθούμε ατομικά, αλλά για να εκφράσουμε το μυστήριο της Εκκλησίας. Στην αρχαία εποχή όλοι που ήσαν μέσα στο ναό αντιφωνούσαν το «Αμήν», και ήταν σαν και να ακουγόταν βροντή από τον ουρανό. Ένας εξηγητής της θείας Λειτουργίας λέει το εξής· «Οι πιστοί πάντες το Αμήν επιλέγουσι και τούτο το ρήμα βοήσαντες οικειούνται πάσας τας του ιερέως φωνάς». Δηλαδή· όλοι οι πιστοί στην εκφώνηση του ιερέα αποκρίνονται το «Αμήν», κι αυτό θέλει να πει πως έτσι δέχονται και κάνουν δικό τους ό,τι λέει ο ιερέας. Η ευχαριστιακή σύναξη της Εκκλησίας είναι η βασιλεία του τριαδικού Θεού, τώρα και πάντα και στους ατελεύτητους αιώνες. «Ευλογημένη η βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος…». Αμήν.
Δοξασμένη η βασιλεία του Πατέρα και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, τώρα και πάντα και στους ατελεύτητους αιώνες. Αμήν.
Η θεία Λειτουργία αρχίζει μ’ έναν πολύ ιερό και μεγαλόπρεπο τρόπο. Αυτά τα λόγια, με τα οποία ο λειτουργός ιερέας μπροστά στην Αγία Τράπεζα, υψώνοντας το άγιο Ευαγγέλιο, αρχίζει τη θεία Λειτουργία, είναι μια λαμπρή είσοδος στην τελετή του αγίου Μυστηρίου και μια μεγαλόφωνη διακήρυξη της χριστιανικής πίστεως. Δύο αλήθειες και ιερές πραγματικότητες φαίνονται αμέσως σ’ αυτή την εκφώνηση· η βασιλεία του Θεού και η προσκύνηση της Αγίας Τριάδος. Με την ίδια εκφώνηση και δοξολογία του τριαδικού Θεού αρχίζουν όλα τα θεία Μυστήρια, που παλαιά γίνονταν μέσα στη θεία Λειτουργία, δηλαδή το Βάπτισμα, το Χρίσμα, ο Γάμος και η Χειροτονία· η Χειροτονία και σήμερα γίνεται μέσα στη θεία Λειτουργία. Ο λόγος λοιπόν σήμερα, με όση μπορούμε περισσότερη απλότητα και συντομία, είναι για την προσκύνηση της Αγίας Τριάδος και για τη βασιλεία του Θεού.
Στο Απολυτίκιο της εορτής των Θεοφανείων με τα εξής λόγια η Εκκλησία ψάλλει για το μυστήριο της Αγίας Τριάδος· «Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου, Κύριε, η της Τριάδος εφανερώθη προσκύνησις· του γαρ Γεννήτορος η φωνή προσεμαρτύρει σοι, αγαπητόν σε Υιόν ονομάζουσα, και το Πνεύμα εν είδει περιστεράς εβεβαίου του λόγου το ασφαλές…». Δηλαδή όταν Κύριε, βαπτιζόσουν στον Ιορδάνη, τότε φανερώθηκε η προσκύνηση της Αγίας Τριάδος· γιατί η φωνή του Πατέρα μαρτυρούσε για σένα και σε έλεγε αγαπητό του Υιό, και το Άγιο Πνεύμα σαν ένα περιστέρι βεβαίωνε την αλήθεια του λόγου. Στη θεία Βάπτιση λοιπόν του Ιησού Χριστού αποκαλύφθηκε στον κόσμο αισθητά, για να το δουν και να το ακούσουν οι άνθρωποι, η προσκύνηση και η αληθινή λατρεία του Θεού, που είναι ο Πατέρας, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα.
Καθώς το Απολυτίκιο των Θεοφανείων δεν είναι αυθαίρετη έμπνευση του ιερού υμνογράφου, αλλά η ίδια η ευαγγελική διήγηση, που την βλέπουμε στα Ευαγγέλια του αγίου Ματθαίου και του αγίου Λουκά, έτσι και η διδασκαλία της Εκκλησίας για την προσκύνηση της Αγίας Τριάδος βγαίνει από την Αγία Γραφή, που είναι η αποκάλυψη του Θεού μέσα στην Εκκλησία. Είναι αλήθεια, που ξεπερνάει τη νοητική δύναμη και αντίληψη του ανθρώπου, αλλά που σαν θεϊκή πραγματικότητα φαίνεται καθαρά στο λόγο του Θεού, που είναι θησαυρισμένος στην Αγία Γραφή.
Η προσκύνηση της Αγίας Τριάδος είναι η βάση της πίστεώς μας, καθώς διατυπώθηκε από τους Πατέρες της Εκκλησίας και κατοχυρώθηκε σε οικουμενικές Συνόδους. Η πίστη στα τρία πρόσωπα του αληθινού Θεού είναι από την αρχή η πίστη της Εκκλησίας, καθώς το βλέπουμε στο Ευαγγέλιο ύστερα από την ανάσταση, όταν ο Ιησούς Χριστός στέλνει τους Αποστόλους να κηρύξουν το Ευαγγέλιο, τους λέει· «Πορευθέντες ουν μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος…». Το θείο Βάπτισμα, η θύρα δηλαδή με την οποία μπαίναμε στην Εκκλησία, γινόταν από την αρχή και γίνεται μέχρι σήμερα στο όνομα των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδος.
Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος στο λόγο του στο άγιο Βάπτισμα, στον καθένα που βαπτίσθηκε λέει τα εξής, στα οποία φαίνεται η μεγάλη και πρωταρχική σημασία, που έχει στη χριστιανική πίστη η προσκύνηση της Αγίας Τριάδος. «Έτι πάσι και προ πάντων φύλασσέ μοι την καλήν παρακαταθήκην.,.την εις Πατέρα και Υιόν και Άγιον Πνεύμα ομολογίαν…». Δηλαδή· πάνω και πριν απ’ όλα φύλαγέ μου την άγια κληρονομιά… την πίστη στον Πατέρα και τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα. Η προσκύνηση της Αγίας Τριάδος είναι η ιερή και αγία κληρονομιά των αγίων Πατέρων της Εκκλησίας και η βάση της χριστιανικής μας πίστεως.
Στη θεία Γραφή λέγεται βασιλεία του Θεού η βασιλεία των ουρανών. Ο Άγγελος, όταν φέρνει το ουράνιο μήνυμα στην παρθένο Μαρία, συνδέει τη βασιλεία αυτή με το θείο πρόσωπο του Ιησού Χριστού και λέει ότι θα είναι ατελεύτητη· «της βασιλείας αυτού ουκ έσται τέλος». Ο Ιησούς Χριστός, αρχίζοντας το έργο του, κηρύττει τον ερχομό της βασιλείας των ουρανών· «ήγγικεν η βασιλεία των ουρανών». Έδωσε κάποτε σημάδια της βασιλείας των ουρανών και είπε· «Ει εγώ εν Πνεύματι Θεού εκβάλλω τα δαιμόνια, έφθασεν άρα εφ’ υμάς η βασιλεία των ουρανών». Αυτό θα πει πως η βασιλεία των ουρανών είναι η κυριαρχία του Θεού επάνω στο πνεύμα της πλάνης, που βασιλεύει στον κόσμο. Είπε ακόμα ο Ιησούς Χριστός ότι «η βασιλεία η εμή ουκ έστιν εκ του κόσμου τούτον», δηλαδή η βασιλεία του Θεού δεν έχει κοσμική προέλευση. Και είπε πάλι ότι «η βασιλεία του Θεού εντός υμών έστι»· αυτό θα πει πως μέσα μας είναι η βασιλεία του Θεού.
Η βασιλεία λοιπόν των ουρανών ή η βασιλεία του Θεού, με τη δοξολόγηση της οποίας η Εκκλησία αρχίζει τη θεία Λειτουργία είναι κάτι άλλο παρά κάποιο από τα εγκόσμια καθεστώτα. Αλλά εδώ τώρα πρέπει να προσέξουμε λίγο περισσότερο. Πρέπει να ξεκινήσουμε από τη θεία πραγματικότητα, ότι ο ένας Θεός είναι η κοινωνία των τριών προσώπων, του Πατέρα, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Αυτή η κοινωνία της Αγίας Τριάδος παίρνει μαζί της και τον άνθρωπο, γιατί ο άνθρωπος είναι δημιουργημένος «κατ’ εικόνα» του Θεού, δηλαδή είναι και ο άνθρωπος πρόσωπο, όπως ο Θεός. Όταν λέμε πρόσωπο εννοούμε πως ο Θεός κι ο άνθρωπος, σαν πρόσωπα, έχουν συνείδηση του εαυτού τους και δική τους θέληση· η συνείδηση και η θέληση είναι το πρόσωπο. Αυτό όμως με άλλα λόγια είναι η ελευθερία, γιατί ελευθερία θα πει συνείδηση και θέληση των προσώπων.
Ποιά είναι λοιπόν και τί είναι η βασιλεία του Θεού; Είναι η ασύγχυτη ενότητα και κοινωνία των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδος, και σε προέκταση η κοινωνία των ανθρώπων, κι αυτών σαν προσώπων. Μόνο τα πρόσωπα, σαν ελεύθερες υπάρξεις, μπορούν να κάνουν κοινωνία, γιατί αυτό που λέμε κοινωνία δεν είναι ένα τεχνητό άθροισμα ατόμων, αλλά μια ελεύθερη σχέση και ενότητα προσώπων. Αυτά τα πρόσωπα είναι ο Πατέρας, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα, ο ένας Θεός στον ουρανό και οι άνθρωποι στη γη. Εδώ πρέπει να προσθέσουμε και τους αγγέλους, γιατί και οι άγγελοι είναι πνευματικές προσωπικές υπάρξεις. Η κοινωνία λοιπόν του Πατέρα και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, του Θεού, των ανθρώπων και των αγγέλων είναι η βασιλεία του Θεού. Όχι ένα οποιοδήποτε καθεστώς πολιτικού και εγκοσμιοκρατικού τύπου, αλλά μια ελεύθερη κοινωνία προσώπων. Αυτή είναι η Εκκλησία· η ευχαριστιακή σύναξη της Εκκλησίας είναι η βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Όταν λέμε ευχαριστιακή σύναξη, εννοούμε τη σύναξη που κάνει η Εκκλησία, για να τελέσει το Μυστήριο της θείας Ευχαριστίας.
Το «Ευλογημένη η βασιλεία…» καταλήγει στο «Αμήν». Αλλά και όλες οι εκφωνήσεις, που γίνονται από το λειτουργό ιερέα, στο «Αμήν» καταλήγουν. Γενικά δε οι εκφωνήσεις, καθώς θα δούμε στη συνέχεια της θείας Λειτουργίας είναι μια δοξολογία της Αγίας Τριάδος. Το «Αμήν» είναι λέξη εβραϊκή, που πέρασε στη λατρεία της Εκκλησίας. Λέγεται πάντα από το λαό και έχει μια διπλή σημασία· ο λαός απαντά στην εκφώνηση και ή επιβεβαιώνει πως αυτό που κάθε φορά λέει ο ιερέας είναι ένα πραγματικό γεγονός ή εύχεται να γίνει πραγματικό. Φαίνεται εδώ αμέσως από την αρχή η ενότητα του σώματος της Εκκλησίας και ότι η θεία Λειτουργία είναι κοινό έργο του κλήρου και του λαού. Η σύναξη των πιστών, για να τελέσουν τη θεία Λειτουργία, εκφράζει την Εκκλησία. Δεν συναγόμαστε δηλαδή στο ναό για να προσευχηθούμε ατομικά, αλλά για να εκφράσουμε το μυστήριο της Εκκλησίας. Στην αρχαία εποχή όλοι που ήσαν μέσα στο ναό αντιφωνούσαν το «Αμήν», και ήταν σαν και να ακουγόταν βροντή από τον ουρανό. Ένας εξηγητής της θείας Λειτουργίας λέει το εξής· «Οι πιστοί πάντες το Αμήν επιλέγουσι και τούτο το ρήμα βοήσαντες οικειούνται πάσας τας του ιερέως φωνάς». Δηλαδή· όλοι οι πιστοί στην εκφώνηση του ιερέα αποκρίνονται το «Αμήν», κι αυτό θέλει να πει πως έτσι δέχονται και κάνουν δικό τους ό,τι λέει ο ιερέας. Η ευχαριστιακή σύναξη της Εκκλησίας είναι η βασιλεία του τριαδικού Θεού, τώρα και πάντα και στους ατελεύτητους αιώνες. «Ευλογημένη η βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος…». Αμήν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου