Ο αυθεντικός πλούτος

 «Ήν γαρ έχων κτήματα πολλά»

Το διάλογο του Χριστού με ένα Ιουδαίο άρχοντα, μάς μεταφέρει τόσο απλά αλλά και ζωντανά ο ευαγγελιστής Ματθαίος. Ο διάλογος αυτός αποκαλύπτει ότι ο Χριστός δεν ζητά από εμάς απλώς την τήρηση κάποιων εντολών, αλλά απαιτεί την πλήρη αποδέσμευσή μας από εκείνα που μας κρατούν προσδεμένους στη γη. Τα υλικά αγαθά προσφέρονται από τον Θεό στους ανθρώπους για χρήση και ευχαριστία προς τον Δημιουργό. Μόνο τότε έχουν αξία και μπορεί να τα απολαμβάνει ο άνθρωπος ως μια άλλη θεία δωρεά.

Πλούσιοι και φτωχοί

Στην Καινή Διαθήκη η διάκριση των ανθρώπων σε πλούσιους και φτωχούς γίνεται με βάση όχι την οικονομική ή την κοινωνική τους θέση, αλλά εξαρτάται από την τοποθέτησή τους απέναντι στον Θεό και το θέλημά Του. Φτωχοί είναι όσοι δεν έχουν οικονομικά αγαθά. Στηρίζουν όμως την ελπίδα και τα πάντα στον Θεό. Αντίθετα, πλούσιοι είναι όσοι διαθέτουν αφθονία οικονομικών μέσων. Αυτοί στηρίζονται στα αγαθά τους και ξεχνούν τον Θεό. Επιπλέον, οι πλούσιοι έχουν την ψευδαίσθηση της αυτάρκειας. Είναι δέσμιοι του κόσμου και δούλοι του φόβου της φθοράς και του θανάτου. Γι’ αυτό και οι φτωχοί μακαρίζονται από τον Χριστό ως κληρονόμοι της Βασιλείας του Θεού, ενώ οι πλούσιοι ταλανίζονται και εκτρέπονται στην οδό της απώλειας. Στην Εκκλησία ο πνευματικός πλούτος παραμερίζει ουσιαστικά τα υλικά αγαθά. Όχι βέβαια με την έννοια της απόρριψης, αφού συνιστούν προσφορά της αγάπης του Θεού στον άνθρωπο προκειμένου αυτός να γίνει σωστός διαχειριστής τους. Ο μεγάλος ακριβώς κίνδυνος είναι ο άνθρωπος να καταστεί δέσμιος των υλικών αγαθών, να τα καταστήσει αυτοσκοπό και να τον απορρυθμίσουν από τις συχνότητες της θείας χάρης, με όλα τα τραγικά επακόλουθα.

Καταδίκη του πλούτου

Καμιά άλλη κακία δεν κατακρίθηκε από τον Χριστό τόσο αυστηρά όσο η αγάπη προς τον πλούτο. Η κατάκριση αυτή δεν αποβλέπει απλά στην καταπολέμηση της κοινωνικής αδικίας. Αφορά κυρίως στην απελευθέρωση του ανθρώπου από τη δουλεία του κόσμου.

Η χριστιανική ζωή, ως ζωή απόλυτης ελευθερίας, απαιτεί αποδέσμευση από τη δυναστεία του πλούτου, ο οποίος αφήνει τον άνθρωπο να είναι δέσμιος στην ύλη και στο χρήμα. Η κατοχή υλικού πλούτου, αποκομμένου από την ευχαριστιακή αναφορά του, αιχμαλωτίζει τον άνθρωπο και τον εμποδίζει να εισέλθει στη Βασιλεία του Θεού, όπως, άλλωστε, μάς διαβεβαιώνει ο ίδιος ο Κύριος. Αντίθετα, ο πόθος του πλούτου της Βασιλείας του Θεού οδηγεί στην αποδέσμευση του ανθρώπου από κάθε βιοτική μέριμνα και εισαγωγή του στο χώρο που πνέει η αληθινή ελευθερία. Σ’ αυτή τη διάσταση, η ύπαρξή του εγκεντρίζεται στον αληθινό πλούτο της ζωής.

Ιδιοκτησία και πλεονεξία

Κατά τον άγιο Συμεών το Νέο Θεολόγο, η ιδιοκτησία είναι φαινόμενο που δημιουργήθηκε από την πλεονεξία. Όλα τα πράγματα, λέει η μεγάλη αυτή πατερική μορφή, είναι κοινά για όλους τους ανθρώπους, όπως ακριβώς το φως και ο αέρας που αναπνέουμε. Όσοι διακατέχονται από πλεονεξία δεν είναι στην πραγματικότητα κύριοι της ιδιοκτησίας τους, αλλά δούλοι και δέσμιοί της. Επιπλέον, είναι φοβερά κατακριτέοι γιατί κατακρατούν υπό μορφή αρπαγής αγαθά που δεν τους ανήκουν και τα στερούν από συνανθρώπους τους που βρίσκονται σε ένδεια.

Σωστός οικονόμος

Ο άνθρωπος, σύμφωνα με την πατερική σοφία, είναι οικονόμος και όχι κύριος των υλικών αγαθών. Η επιθυμία του πλούτου δημιουργεί στον άνθρωπο πνευματικά ελλείμματα. Δεν τού επιτρέπει να καρποφορήσει στην πίστη και τον οδηγεί σε πνευματική νέκρωση, όπως μάς βεβαιώνει η αλήθεια του Ευαγγελίου. Όπως παρατηρεί ο Κλήμης ο Αλεξανδρέας, πλούσιος δεν είναι όποιος κατέχει, αλλά όποιος μεταδίδει «και η μετάδοσις τον μακάριον, ουχ η κτήσις δείκνυσιν», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Αγαπητοί αδελφοί, η προτροπή που πηγάζει από την ευαγγελική περικοπή είναι να αρνηθούμε κάθε εξάρτηση από τα υλικά αγαθά. Σε όποια κατάσταση κι αν βρισκόμαστε, επιβάλλεται να επιδιώκουμε τον αληθινό πλούτο που πηγάζει από τη δυνατότητα να εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας στο θέλημα και την αγάπη του Θεού. Μόνο τότε θα αισθανόμαστε κάτοχοι του πιο αυθεντικού πλούτου στη ζωή. Θα είμαστε πραγματικά πλούσιοι και άρχοντες στο μεγαλείο της αγάπης του Χριστού και της Εκκλησίας Του. Τέτοιοι αποδείχθηκαν και οι άγιοι που τιμά σήμερα η Εκκλησία μας, ο Φανούριος ο μάρτυρας ο νεοφανής και ο Ποιμένας ο όσιος. Ας ακολουθήσουμε, λοιπόν, κι εμείς το άγιο παράδειγμά τους.

Χριστάκης Ευσταθίου,

Θεολόγος