Συγχωρητικότητας αναβάσεις

 «Ούτω και ο πατήρ μου ο επουράνιος ποιήσει υμίν»

Η συγχωρητικότητα αποτελεί κορυφαία συνιστώσα και ζωτικής σημασίας έκφραση στο κεφάλαιο της πνευματικής ζωής. Γι’ αυτό και η Ορθόδοξη παράδοση την προβάλλει σε διαστάσεις που καταξιώνουν τον άνθρωπο ως αυθεντική εικόνα του Θεού και της ανάβασής του σε ουράνιους ορίζοντες.  Τη σημασία της συγχώρεσης τονίζει και ο ίδιος ο Κύριος μέσα από το περιεχόμενο της παραβολής που προβάλλει σήμερα η Εκκλησία στο ευαγγελικό ανάγνωσμα. Μοιάζει, λέει, η Βασιλεία των Ουρανών με ένα βασιλιά, ο οποίος θέλησε να τακτοποιήσει τους λογαριασμούς του με τους υπηρέτες του.

Πρώτος παρουσιάστηκε ένας υπηρέτης, ο οποίος του χρωστούσε δέκα χιλιάδες τάλαντα. Επειδή δεν είχε να τα ξεχρεώσει, ο κύριός του διέταξε να πουληθούν η γυναίκα του και τα παιδιά του και να διατεθούν όλα του τα υπάρχοντα, ώστε να αποπληρωθεί το οφειλόμενο χρέος. Εκείνος προσέπεσε στα γόνατα του και τον εκλιπαρούσε να επιδείξει επιείκεια απέναντί του: «κάνε λίγη υπομονή και θα  εξοφλήσω όσα χρωστώ». Τότε ο άρχοντας έδειξε πράγματι συμπόνια και του χάρισε το δάνειο. Φεύγοντας ο δούλος αυτός, συνάντησε ένα άλλο υπηρέτη, ο οποίος του χρωστούσε εκατό δηνάρια. Στριμώχνοντάς τον με τον πιο απάνθρωπο τρόπο, απαίτησε να του αποδώσει τα λεφτά που του χρωστούσε. «Δώσε μου αμέσως αυτά που μου οφείλεις». Εκείνος τον παρακαλούσε να επιδείξει λίγη συμπόνια και να κάνει υπομονή έως ότου βρει την ευκαιρία για να τον ξεχρεώσει. Εκείνος όμως, έμπλεος σκληροκαρδίας, δεν δίστασε να τον στείλει στην φυλακή. Βλέποντας, λοιπόν, οι υπόλοιποι υπηρέτες τα όσα εκτυλίχθηκαν, στενοχωρήθηκαν πάρα πολύ και έτρεξαν στον κύριό τους για να τον ενημερώσουν για τη στάση του υπηρέτη του. Εκείνος, τον κάλεσε αμέσως και του είπε: «δούλε πονηρέ, σού χάρισα όλο εκείνο το χρέος, επειδή με παρεκάλεσες. Δεν έπρεπε και συ να ελεήσεις τον συνυπηρέτη σου, όπως κι εγώ σε ελέησα;». Και θυμωμένος τον παρέδωσε στους βασανιστές, μέχρι να αποδώσει όλο το χρέος του. Ο Χριστός κλείνει την παραβολή λέγοντας: «αυτό ακριβώς θα κάνει σε σας και Πατέρας μου ο Ουράνιος, αν ο καθένας σας δεν συγχωρεί τον αδελφό του μέσα από την καρδιά του».

Η θέση μας απέναντι στον Θεό

Απέναντι στον Θεό σίγουρα όλοι είμαστε δούλοι και οφειλέτες. Είμαστε κτίσματά Του, δημιουργημένα με προορισμό να έχουμε μέθεξη στην αγάπη του, να την αντιπροσφέρουμε στην μεταξύ μας κοινωνία με τον συνάνθρωπό μας και να την αναπέμπουμε δοξολογικά προς εκείνον. Είμαστε όμως και μεγάλοι οφειλέτες, γιατί καθημερινά στη ζωή μας αστοχούμε να αξιοποιήσουμε τις μεγάλες πνευματικές δωρεές που μάς χάρισε η αγάπη του και με τις οποίες μάς προίκισε για να πορευθούμε από το «κατ’ εικόνα» στο «καθ’ ομοίωσιν», να φθάσουμε στη θέωση. Ωστόσο, η φιλανθρωπία του Θεού είναι απύθμενη. Περιμένει καρτερικά το πλάσμα του για να έλθει κοντά του. Τείνει «ευήκοον ούς» στις προσευχές και τις παρακλήσεις μας και όταν τον παρακαλέσουμε με ταπείνωση και μετάνοια να μάς συγχωρέσει, να παραγραφεί κάθε οφειλή μας απέναντί του, τότε η ανταπόκρισή του είναι άμεση. Γι’ αυτό, η όποια σκληροκαρδία εκ μέρους μας αποβαίνει ασύμβατη με το μέγα έλεος που προσφέρει η αγάπη του Θεού σε όλες τις φάσεις της ζωής μας.  Οφείλουμε κι εμείς να είμαστε φιλάνθρωποι, να βλέπουμε τον πλησίον μας με αγάπη και όχι σαν εχθρό μας και να τον συγχωρούμε κι εμείς με τη σειρά μας. Άλλωστε, αυτά τα οποία μάς χρωστούν οι συνάνθρωποί μας μοιάζουν με σταγόνα στον ωκεανό της δικής μας οφειλής προς τον Θεό. Για το λόγο αυτό, όταν ο Κύριος διαπίστωσε την σκληροκαρδία και τη μοχθηρία του ευεργετηθέντος υπηρέτη, άλλαξε την απόφασή του και δεν τον έβαλε απλά στη φυλακή, αλλά τον οδήγησε στα βασανιστήρια. Αυτό σε καμιά περίπτωση δεν αποτελεί εκ μέρους του Θεού πράξη εκδικητικότητας, αλλά γίνεται για να κατανοήσει ο μοχθηρός δούλος το μέγεθος της ευεργεσίας που αρχικά απολάμβανε, αλλά στην ουσία απέρριψε με την πονηρή στάση και συμπεριφορά του.

Η παραβολή του σημερινού ευαγγελικού αναγνώσματος, αποτελεί μια σημαντική αφορμή και ευκαιρία για να αναθεωρήσουμε την στάση μας έναντι του Θεού και των συνανθρώπων μας. Συχνά θεωρούμε ότι η πνευματική ζωή είναι ατομική μας υπόθεση, ότι δεν έχει καμία σχέση με τους συνανθρώπους μας. Κι όμως, τίποτα από όσα γράφει το Ευαγγέλιο, καμία από τις εντολές του Θεού δεν μπορούμε να εφαρμόσουμε από μόνοι μας. Γιατί η φιλανθρωπία, η συγχωρητικότητα, η συγγνώμη, η μακροθυμία, η υπομονή, η πραότητα, η ελεημοσύνη, η κάθε αρετή με φόντο την αγάπη, προϋποθέτει την παρουσία του πλησίον, γιατί αποτελεί απάντηση της καρδιά μας προς αυτόν. Είναι η απόδειξη της αγάπης την οποία οφείλουμε να καλλιεργούμε προς τους συνανθρώπους μας, αν πράγματι θέλουμε να γνωρίσουμε και να αγαπήσουμε τον Θεό. Γι αυτό και τονίζει στο τέλος ο Χριστός, ότι και ο επουράνιος Πατέρας μας, τότε μόνο μάς συγχωρεί, όταν κι εμείς δείχνουμε την ίδια διάθεση προς τους ανθρώπους που τυχόν μάς έχουν βλάψει ή μάς έχουν θίξει.

Αγαπητοί αδελφοί, δεν μπορεί κάποιος να είναι εκδικητικός και παράλληλα να ζητά συγχώρεση από τους άλλους, πολύ δε περισσότερο από τον ίδιο το Θεό. Αυτό, άλλωστε, παρακαλούμε και επιβεβαιώνουμε όταν στο «Πάτερ ημών», την Κυριακή Προσευχή, λέμε: «και άφες ημίν τα οφειλήματα ημών, ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών».  Ο λόγος αυτός που απορρέει από την Κυριακή Προσευχή συνιστά την κορωνίδα της πνευματικής ζωής. Αυτό έδειξαν με τη ζωή τους και όλοι οι άγιοι της Εκκλησίας, για τους οποίους η αρετή της συγχώρησης, απετέλεσε το εφαλτήριο της ανάβασής τους σε δυσθεώρητα πνευματικά ύψη. Ειδικότερα, αυτό επιβεβαίωσαν οι αγιασμένες μορφές που τιμά σήμερα η Εκκλησία, οι μεγαλομάρτυρες Ρηγίνος και Ορέστης, ο Σαμουήλ ο Προφήτης, ο Λούκιος ο μάρτυρας, ο Θεοχάρης ο νεομάρτυρας κ.α. Τον ευλογημένο δρόμο της συγχώρησης που ακολούθησαν ας τολμήσουμε να τον βαδίσουμε κι εμείς. Γένοιτο. 

Χριστάκης Ευσταθίου,

Θεολόγος