Των πνευματικών αγώνων η αρχή

 «Μη θησαυρίζετε υμίν θησαυρούς επί της γης, όπου σής και βρώσις αφανίζει»

Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή, η κατανυκτικότερη περίοδος του εκκλησιαστικού έτους, της οποίας το κατώφλι δρασκελίζουμε, συνιστά μοναδική ευκαιρία, την οποία καλείται ο κάθε πιστός να αδράξει, σε μια πρόκληση πνευματικών ανατάσεων και ουράνιων ενατενίσεων. Στο αποστολικό ανάγνωσμα της ημέρας, ο απόστολος Παύλος κάνει λόγο για «καιρό ευπρόσδεκτο, καιρό μετανοίας», για να τον αξιοποιήσουμε στη βάση της ευλογημένης προτροπής του: «αποθώμεθα τα έργα του σκότους και ενδυσώμεθα τα όπλα του φωτός…». Ευπρόσδεκτος καιρός, σημαίνει τον καιρό της χάριτος, την ανεπανάληπτη ευκαιρία της σωτηρίας μας.

Είναι ο χρόνος κατά τον οποίο ο άνθρωπος μπορεί ν’ αποκτήσει αντοχές για να διεξάγει τον αγώνα τον καλό. Αν ολόκληρο το χρόνο οι πιστοί  προσβλέπουν στον αγώνα της πίστεως, πολύ περισσότερο οφείλουν να εντείνουν την προσπάθεια τους κατά την ευλογημένη αυτή περίοδο, με τους τόσους σταθμούς πνευματικού ανεφοδιασμού που ξεδιπλώνει. Απαιτείται τώρα, κατά την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, ακόμα μεγαλύτερος ζήλος. Αυτό ακριβώς μάς συμβουλεύει και η μητέρα μας Εκκλησία, όταν μας λέει: «Το στάδιον των αρετών ηνέωκται, οι βουλόμενοι αθλήσαι εισέλθετε, αναζωσάμενοι τον καλόν της νηστείας αγώνα. Οι γαρ νομίμως αθλούντες, δικαίως στεφανούνται…».

Η πραγματική νηστεία

Η Εκκλησία μάς προσκαλεί να εισέλθουμε στην περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, με την ευαγγελική περικοπή που ξεδιπλώνει ενώπιον μας σήμερα, Κυριακή της Τυρινής. Η συγκεκριμένη περικοπή αποτελεί απόσπασμα από την «Επί του όρους ομιλία» του Κυρίου. Είναι η περικοπή που ακολουθεί αμέσως μετά την Κυριακή Προσευχή. Μάς προσκαλεί με αυτή να εγκολπωθούμε το πνεύμα της αληθινής νηστείας και να καρπωθούμε όλες εκείνες τις αρετές, που συνιστούν πραγματικό θησαυρό για την ύπαρξή μας. Γιατί ακριβώς έχουν αιώνιο χαρακτήρα και ουράνια προοπτική. Μάς θυμίζει την ανταρσία του Αδάμ που επενέργησε διαβρωτικά σ’ ολόκληρο το ανθρώπινο γένος. Η παράβαση της εντολής του Θεού που στο βάθος της ήταν καταστρατήγηση της νηστείας, δείχνει πόσο ο άνθρωπος περιφρόνησε  την αγάπη του Δημιουργού του, μέσα από την επιθυμία του γι’ αυτοθεοποίηση, με την ανάπτυξη μιας άκρατης εγωκεντρικότητας. Είναι αυτή ακριβώς η επιθυμία που τον απομάκρυνε από την πηγή της ζωής και τον παρέδωσε στην τραγικότητα του θανάτου. Η Εκκλησία, με τη συγκεκριμένη περικοπή, ξεδιπλώνει το υπόβαθρο της αληθινής νηστείας, η οποία αποτελεί την αντίστροφη κίνηση από εκείνη που ακολούθησε ο Αδάμ. Προϋποθέτει όμως ν’ αποβάλουμε όλα εκείνα τα πάθη που ριζοβολούν στην ψυχή μας και δεν μάς επιτρέπουν να βιώνουμε την ελευθερία στην αυθεντική της μορφή και να δεχόμαστε την αγάπη του Θεού, με δυνατότητα να την αντιπροσφέρουμε ανόθευτα στους συνανθρώπους μας.

Η αληθινή νηστεία, λοιπόν, είναι μια πνευματική άσκηση που καταξιώνει τον άνθρωπο και τον αναδεικνύει στις κορυφογραμμές της πνευματικότητας, ως εικόνα του Θεού, με όλη την ομορφιά και την αρχοντιά που την χαρακτηρίζει. Έχει τόσο βάθος η νηστεία, ώστε στην αυθεντική της μορφή φέρνει τον άνθρωπο σε μια αδιάκοπη κοινωνία με τον Θεό αλλά και με τους συνανθρώπους του. Η νηστεία, ως έκφραση τρόπου ζωής, καταξιώνει τον άνθρωπο να ατενίζει την κοινωνία εκείνη που υπερβαίνει τα όποια ανθρώπινα σχήματα και ιδεολογίες. Γιατί τότε αποκτά ουράνιες και αιώνιες αντοχές, αφού με τη δύναμη της αγάπης καταργείται ακόμα και ο θάνατος, ο έσχατος εχθρός μας, και απαλλάσσεται έτσι ο άνθρωπος από την τραγικότητά του. Νηστεία, σύμφωνα με την πατερική σκέψη, είναι η εκούσια στέρηση που οδηγεί τον άνθρωπο στο χώρο της αληθινής ελευθερίας και της θείας θαυματουργίας. Εκεί όπου παραδίδεται ολοκληρωτικά ως ύπαρξη στην αγάπη του Θεού. Με τη δυναμική της, απελευθερώνεται ο άνθρωπος από όλα εκείνα που τον κρατούν δέσμιο στη γη και τον αφήνουν προσκολλημένο σε επίγειους θησαυρούς «όπου σής και βρώσις τους αφανίζει».

Αγαπητοί αδελφοί, «έφθασε καιρός, η των πνευματικών αγώνων αρχή…». Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι ο ευπρόσδεκτος καιρός που μάς χαρίζει η αγάπη του Θεού για να μας προσκαλέσει στο στάδιο των πνευματικών αγώνων, με τους οποίους καταξιωνόμαστε σε ουράνιες ενατενίσεις. Ας αδράξουμε, λοιπόν, την ευκαιρία «τον αγώνα τον καλόν αγωνίσασθαι, τον δρόμο της νηστείας εκτελέσαι, την πίστιν αδιαίρετον τηρήσαι και ακατακρίτως φθάσαι προσκυνήσαι και την αγίαν Ανάστασιν».

Χριστάκης Ευσταθίου,

Θεολόγος