Τι είναι η εξομολόγηση.

Πολλοί ακούγοντας προτροπή για εξομολόγηση, νοιώθουν σαν να τους ρίχνουν κουβά με παγωμένο νερό στην πλάτη. Νοιώθουν δυσφορία και δυσανασχετούν.
Από άλλους ακούει, κανείς τα συνηθισμένα λόγια:
- Τί να πω; Δεν σκότωσα κανένα, ούτε λήστεψα.
Αυτά και άλλα παρόμοια αποκαλύπτουν, πόση άγνοια ή παρανόηση και παρεξήγηση υπάρχει για το τόσο σημαντικό αυτό θέμα.
Η εξομολόγηση σημαίνει – με λίγα και πολύ απλά λόγια – δύο πολύ βασικά και ουσιαστικά πράγματα για την πνευματική μας ζωή και την πορεία μας προς τη σωτηρία.

* * *

     ΠΡΩΤΟΝ. Η εξομολόγηση είναι ο μόνος τρόπος συγχώρησης αμαρτιών, ο μόνος τρόπος λύτρωσης και κάθαρσης της καρδιάς, από το βάρος και τον μολυσμό της αμαρτίας.
Ο χριστιανός προσέρχεται  με ταπείνωση και συναίσθηση στον πνευματικό του πατέρα και ομολογεί την αμαρτία του. Στην συνέχεια γονατίζει κάτω από το πετραχήλι του εξομολόγου και δέχεται την ευλογία του και την συγχωρητική ευχή. Τότε. δηλαδή με την ευχή του ιερέα, του δίδεται η άφεση και η συγχώρηση.
Γιατί;
Τα λόγια και η εντολή του Χριστού είναι σαφή. Είπε στους Αποστόλους: Λάβετε Πνεύμα Άγιον. Δηλαδή πάρετε το πνευματικό χάρισμα, ό,τι σεις συγχωρείτε, να είναι συγχωρημένο· ό,τι δεν συγχωρείτε σεις, να παραμένει ασυγχώρητο.
Πρώτοι το χάρισμα αυτό πήραν οι άγιοι Απόστολοι.
Του χαρίσματος αυτού μέτοχοι και διαχειριστές είναι οι πνευματικοί πατέρες. Διάδοχοι και συνεχιστές της αποστολής και του έργου των αγ. Αποστόλων. Ενεργοποίηση αυτού του χαρίσματος στην πράξη είναι η εξομολόγηση.
Γι’ αυτό κάθε άλλος τρόπος και κάθε άλλη προσπάθεια «λυτρώσεως και αφέσεως και συγχωρήσεως αμαρτιών» είναι ψεύτικο υποκατάστατο· όπως π.χ. η συνήθης υπεκφυγή·
- Εγώ τα λέω στην εικόνα… Και άλλα παρόμοια.
Εκτός όμως από αυτά η εξομολόγηση είναι και κάτι άλλο επίσης πολύ σημαντικό.

* * *

     Το ΔΕΥΤΕΡΟ που γίνεται με την εξομολόγηση είναι η υπεύθυνη πνευματική καθοδήγηση.
Ο συνετός χριστιανός αναζητάει στο πρόσωπο του πνευματικού του πατέρα, τον ασφαλή και διακριτικό οδηγό, στην πνευματική του πορεία.
Ο οδοιπόρος, που θέλει με σιγουριά και ασφάλεια να φθάσει τον στόχο του και τον προορισμό του, αναζητάει κάποιον που έχει περπατήσει πριν απ’ αυτόν τον δρόμο· που έχει δηλαδή γνώση και πείρα· και μπορεί έτσι να τον προφυλάξει από τον κίνδυνο να πάρει λάθος δρόμο, που βγάζει σε λάθος κατεύθυνση. Να τον προφυλάξει από τον κίνδυνο να πλανηθεί στην πορεία και να χαθεί σε άλλη ή και αντίθετη πολλές φορές κατεύθυνση· τον προφυλάσσει από άσκοπους και επικίνδυνους πειραματισμούς.
Αυτός ακριβώς είναι και ο ρόλος του πνευματικού πατέρα και οδηγού στην πνευματική πορεία του εξομολογούμενου.
Με την πνευματική του γνώση, πείρα και διάκριση τον οδηγεί σε μια συνεχώς ανοδική πνευματική πορεία, τον οδηγεί σε πραγματική και αυθεντική πνευματική προκοπή και πρόοδο.

***

    Για όλα αυτά το μυστήριο της εξομολόγησης, είναι από τις μεγαλύτερες ευλογίες του Θεού και ο χριστιανός πρέπει να το αναζητάει «εξ όλης καρδίας», ως πηγή και αιτία σωτηρίας.


2. Το μεγάλο φίδι


Η εξομολόγηση είναι το ξερίζωμα της αμαρτίας από μέσα μας. Είναι το ασφαλέστερο μέσο για να παύσει ο διάβολος να έχει πάνω μας δικαιώματα. Γι’ αυτό το λόγο προσπαθεί να παρεμβάλει όσο γίνεται περισσότερα εμπόδια στην πορεία προς την εξομολόγηση.
Ένα από αυτά είναι και η ντροπή.

***

     Ο μεγάλος ευεργέτης και φωτιστής του γένους μας Κοσμάς ο Αιτωλός, μας συμβουλεύει σχετικά σε ένα λόγο του: «Να ντρέπεσαι, όταν πας να κάνεις την αμαρτία και όχι, όταν την εξομολογείσαι».
Πολύ παραστατική όμως και διδακτική είναι μια σχετική διήγηση, που βρίσκομε στο βιβλίο «Αμαρτωλών Σωτηρία».
Εκεί αναφέρεται, ότι μια γυναίκα είχε διαπράξει μια πολύ σοβαρή αμαρτία. Κι από ντροπή δεν ήθελε να την αναφέρει σε κανένα πνευματικό. Στον τόπο που διέμενε, πέρασε κάποτε ένας ιερέας-πνευματικός μαζί με έναν μαθητή του, πηγαίνοντας να προσκυνήσουν τον Πανάγιο Τάφο.
Έτυχε να λειτουργήσει τότε στην Εκκλησία εκείνου του τόπου ο πνευματικός, και στο τέλος η γυναίκα που προαναφέραμε, τον παρακάλεσε να δεχθεί την εξομολόγησή της.
Πράγματι στάθηκαν σε μια άκρη του ναού και του είπε τις αμαρτίες της. Όταν όμως ερχόταν η στιγμή να πει εκείνη την μεγάλη αμαρτία, ένοιωθε τόση αισχύνη και ντροπή, που δεν μπορούσε να την πει. Τρεις φορές προσπάθησε. Αλλά τελικά δεν κατάφερε να ξεπεράσει με ταπείνωση τον πειρασμό της ντροπής.

***

    Ο μαθητής και συνοδοιπόρος του πνευματικού ήταν απλός και ενάρετος άνθρωπος. Και καθόταν παράμερα περιμένοντας τον πνευματικό να τελειώσει.
Ενώ τον περίμενε και έβλεπε από μακρυά (χωρίς να ακούει την εξομολόγηση της γυναίκας), παρατήρησε με έκπληξη ότι κάθε φορά που μιλούσε η γυναίκα στον πνευματικό, έβγαινε από το στόμα της ένα φίδι. Προς το τέλος είδε ένα μεγάλο φίδι, το όποιο έβγαλε τρείς φορές το κεφάλι του από το στόμα της γυναίκας κάνοντας να βγει, αλλά τελικά πάλι σύρθηκε προς τα μέσα και δεν βγήκε.
Η ιστορία αυτή μας διδάσκει πολύ δυνατά, μέσα στην απλότητά της. ότι ο δισταγμός και οι αναστολές στην εξομολόγηση, που μας βάζει με την ντροπή και τα άλλα εμπόδια ο διάβολος, γίνονται αιτία να μείνουν μέσα μας τα «δηλητηριώδη φίδια» της αμαρτίας με όλες τις φοβερές τους συνέπειες.
Ενώ  αντίθετα,  όταν  με  την  δύναμη της ταπεινώσεως ξεπεράσει αυτά τα εμπόδια ο άνθρωπος και ομολογήσει την αμαρτία του, αξιοποιώντας την μεγάλη δωρεά και ευεργεσία της εξομολογήσεως, τότε καθαρίζεται ο τόπος της καρδιάς του και μεταμορφώνεται από φωλιά φιδιών σε σκήνωμα καθαρό και ευώδες των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος.

(Αρχιμ. Σάββα Δημητρέα, «Κατεύθυνον τα διαβήματά μου», εκδ. Ι.Μ.Προφήτου Ηλιού, Πρέβεζα 2012)