Λόγος πανηγυρικὸς εἰς τὰ εἰσόδια τῆς Θεοτόκου

 «Καὶ εἶδον, καὶ ἰδοὺ πλήρης δόξης ὁ οἶκος Κυρίου».

(Ἰεζεκιήλ. Κεφ. μα΄)πανηγυρικὸς εἰς τὰ εἰσόδια τῆς Θεοτόκου

Ἰδοὺ ἡ μεγαλύτερα θυσία ὁποῦ νὰ ἔγινε πρὸς τὸν Θεόν, ἀφ᾿ οὗ ἐκτίσθη ὁ κόσμος. Μαρία ἡ ᾀειπάρθενος κόρη, εἰς τὴν ἡλικίαν τριῶν χρόνων προσφέρεται, νὰ ἀφιερωθῇ πρὸς τὸν Κτίστην, εἰς τὸν ναὸν τῆς Ἱερουσαλήμ. Καθὼς δὲν ἐστάθη ἄλλο ἕνα τελειότερον πρᾶγμα, ἔτζι δὲν ἐστάθη ἄλλη μία τιμιωτέρα προσφορά, καὶ εἰς τὸν Θεὸν πλέα εὐπρόσδεκτος. Ὅθεν, ὅταν ἐγὼ μὲ εὐλαβητικὴν θεωρίαν στοχάζομαι τὴν σεβάσμιον ταύτην εἴσοδον, φαίνεταί μοι νὰ βλέπω ἔνδοξον ἀληθινὰ καὶ λαμπρὰν πανήγυριν ἐδὼ κάτω εἰς τὴν γῆν, μέσα εἰς τὴν ἁγίαν πόλιν άλλ᾿ ὅμως καὶ ἄλλην ἐνδοξοτέραν καὶ λαμπροτέραν φαντάζομαι ἐκεῖ ἐπάνω εἰς τὸν οὐρανόν, μέσα εἰς τὸν παράδεισον. Βλέπω ἐδὼ νὰ προπορεύωνται λαμπαδηφόροι παρθένοι, πανηγυρίζουσαι χαρμοσύνως τὴν ᾈειπάρθενον· καὶ ἐκεῖ ἀστραπομόρφων ἀγγέλων ταξιαρχίαι νὰ χορεύουσιν, ὑμνολόγουσαι φαιδρῶς τὴν ἐν σώματι καθαρωτέραν τῶν Ἀσωμάτων. Ἐδὼ ὁ μέγας Ἀρχιερεὺς ἁπλώνει τὰς εὐλαβητικὰς χεῖρας, καὶ θείᾳ ἐπιπνοίᾳ ἐμφορηθεὶς εἰσάγει μέσα εἰς τὰ ἅγια τῶν ἁγίων τὴν ἔμψυχον κιβωτὸν τοῦ αγιάσματος˙ καὶ εἰς τὸν ἴδιον καιρὸν ἀνοίγει τοὺς μακαρίους κόλπους ὁ προαιώνιος Πατήρ, καὶ δέχεται ἐκ δεξιῶν τοῦ θρόνου τῆς θείας μεγαλειότητος, τοῦ Υἱοῦ αὑτοῦ τὴν προορισθεῖσαν Μητέρα. Διπλῆ εἶναι ἡ εἴσοδος τῆς κεχαριτωμένης Θεόπαιδος· μία μὲν ὁρατή, ἐδῶ εἰς τὸ Ἱερόν, καὶ ἄλλη νοερὰ ἐκεῖ εἰς τὰς λαμπρότητας τῶν Ἁγίων· καὶ διὰ τοῦτο, ἐδῶ πλήρης θείας φωτοφανείας ἀκτινοβολεῖ ὁ ναὸς τοῦ Σολομῶντος, καὶ ἐκεῖ διπλοῦν ἀστράπτει τῆς Τρισηλίου θεαρχικῆς αἷγλης τὸ τρισόλβιον φῶς· ὅθεν ἴσως εἰς τοῦτο ἀφεώρα ὁ Ἱεζεκιήλ, ὅταν ἔλεγε˙ «καὶ εἶδον, καὶ ἰδοὺ πλήρης δόξης ὁ οἶκος Κυρίου»· ὁ οἶκος Κυρίου καὶ ἐπίγειος δηλαδή, καὶ οὐράνιος. Ὅμως ἐγώ, φιλέορτοι ἀκροαταί, δὲν θέλω σήμερον νὰ στοχασθῶ ἄλλο, οὔτε εἰς τὴν γῆν οὔτε εἰς τὸν οὐρανόν, παρὰ αὐτὴν τὴν θεοχαρίτωτον Κόρην, τὴν ὁποίαν βλέπωντας νὰ ἐμβαίνῃ εἰς τὸν ναὸν τοῦ Θεοῦ, τὴν στοχάζομαι ἀληθινά ἔνα έμψυχον ναὸν τῆς Θεότητας, περὶ τοῦ ὁποίου ἠμπορῶ νὰ εἰπῶ ἀρμοδιώτερον: «καὶ εἶδον, καὶ ἰδοὺ πλήρης δόξης ὁ οἶκος Κυρίου».

Καὶ ὁ ναὸς τοῦ Σολομῶντος καὶ ὅ,τι εὑρίσκετο μέσα εἰς τὸν ναὸν ἱερόν, καὶ σεβάσμιον, ὅλα ἦτον τύπος τῶν προνομίων τῆς παρθένου Μαρίας, ἡ ὁποία ἀληθινὰ εἶναι ναὸς ἔμψυχος τοῦ Θεοῦ. Καὶ πρῶτον μὲν αὐτὸς ὁ Σολομών, ὁποῦ μεθερμηνεύεται Βασιλεὺς εἰρήνης, ὁ κτίστης τοῦ ναού, εἰς τοῦ οποίου τὴν οικοδομήν έβαλεν όλον τοῦ τὸν πλούτον καὶ σοφίαν, διὰ νὰ κάμῃ τὸ μεγαλοπρεπέστατον καὶ ὡραιότατον ἔργον, ὁποῦ νὰ ἐφαίνετο εἰς τὴν γῆν, εἶναι εἰκῶν τοῦ οὐρανίου Δημιουργοῦ καὶ παμβασιλέως Θεοῦ, ὁποῦ λέγεται ἐν ταῖς Γραφαῖς «ἄρχων εἰρήνης»· ὁποῦ διὰ νὰ πλάσῃ τὴν παρθένον Μαρίαν, ἐπεχειρίσθη ὅλον τὸν πλοῦτον τῆς θείας του παντοδυναμίας, τῆς θείας τοῦ σοφίας, τῆς θείας τοῦ αγαθότητος, διὰ νὰ κάμῃ τὸ τελειότερον καὶ εὐγενέστερον ποίημα εἰς τὴν φύσιν τῶν όντων. Αὐτὴ ἡ Παρθένος τὸ ὁμολογεί: «ἐποίησέ μοι μεγαλεῖα ὁ δυνατός· ἐποίησε κράτος ἐν βραχίονι αὑτοῦ»· ὁποῦ θέλει νὰ εἰπῇ: διὰ νὰ τὴν πλάσῃ ὁ Θεός, ἔκαμε τόσον, ὅσον ἐδύνατο νὰ κάμῃ ἕνας Θεὸς παντοδύναμος. Τὴν ἔπλασε μὲ ἔνα κάλλος σωματικόν, ὁποῦ παραβαλλόμενον, αὐξάνει πολὺ αὐτὸ τὸ κάλλος τῶν ἀΰλων πνευμάτων. Με μίαν ψυχήν, σκεύος δεκτικὸν ὅλων ὁμοῦ τῶν ὑπερφυῶν χαρισμάτων τοῦ Πνεύματος. Μὲ ἕνα νοῦν φωτισμένον πρὸς τὴν γνῶσιν τῆς ἀληθείας, μὲ ὅλας τὰς ἀκτίνας τῶν θείων ἐλλάμψεων. Μὲ μίαν θέλησιν ἀναμμένην πρὸς τὴν ἔφεσιν τοῦ ἀγαθοῦ, μὲ ὅλας τὰς φλόγας τοῦ θείου ἔρωτος, ὁποῦ ἐστάθη ἀκατάπαυστα ἐνεργοῦν, καὶ συνεργοῦν τὸ πανάγιον Πνεῦμα. Ὁ ἱερός Αὐγουστῖνος ὀνομάζει τὴν πλάσιν τῆς Παρθένου: «ἔργον ἀϊδίου βουλῆς». Τοῦτος ὁ Κόσμος, ὁποῦ βλέπομεν·

******

Πρᾶγμα ἐξαίσιον ἐστάθη εἰς τὴν οἰκοδομὴν τοῦ ναοῦ· διατὶ λέγει «καὶ ὁ οἶκος ἐν τῷ οἰκοδομεῖσθαι αὐτόν, λίθοις ἀκροτόμοις ὁλοκλήροις ᾠκοδομήθη· καὶ σφύρα, καὶ πέλεκυς, καὶ πᾶν σκεῦος σιδήρου οὐκ ἠκούσθη», καὶ τὰ ἐξῆς***Ἀλλὰ διατὶ τόση ἕξοδος, καὶ τόση ἐπιμέλεια εἰς τὴν οἰκοδομήν; διατί· καὶ τὰ ἐξῆς

******

Ἀλλὰ πλέα ἐξαίσιον πρᾶγμα ἐστάθη εἰς τὴν Παρθένον· ἡ ὁποία, ἐπειδὴ καὶ ἔμελλε νὰ εἶναι (καθὼς ψάλλει ἡ Ἐκκλησία) ὁ καθαρώτατος ναὸς τοῦ Σωτήρος, τὸ Ἱερόν θησαύρισμα τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ, τὸ κατοικητήριον τῆς σεσαρκωμένης Θεότητος, τὸ ἔμψυχον παλάτιον τοῦ οὐρανίου Βασιλέως, ἦτον καὶ κατὰ τὸ σῶμα, καὶ κατὰ τὴν ψυχὴν (λέγει ὁ Θεολόγος) προετοιμασμένη, προκαθαρμένη, τετελειωμένη, κεχαριτωμένη. «Ἄνθρωπος Θεὸς κυηθεὶς ἐκ Παρθένου, καὶ ψυχήν, καὶ σάρκα προκαθαρθείσης τῷ Πνεύματι»· εἰς τρόπον ὅτι ἡ παρθένος Μαρία, ὅταν ἔγινεν ἀπὸ τὸν Θεόν, ὑπερέβη τὴν φύσιν τοῦ νόμου, καὶ ὅταν ἐγέννησε τὸν Θεόν, ὑπερέβη τὸν νόμον τῆς φύσεως. [1]

Ἐννέα πράγματα ἦτον μέσα εἰς τὸν ναὸν τοῦ Σολομῶντος, τὰ ἱερώτερα καὶ σεβασμιώτερα· πρῶτον, ἡ ἑπτάφωτος λυχνία· δεύτερον, ἡ τράπεζα τῆς προθέσεως τῶν ἄρτων· τρίτον, τὸ χρυσοῦν Θυμιατήριον· τέταρτον, ἡ Στάμνος ἡ χρυσῆ, ὁποῦ εἶχε τὸ Μάννα· πέμπτον, αἱ πλάκες τῆς Διαθήκης, ὅπου ἦτον γραμμένος ὁ δεκάλογος· ἕκτον, ἡ Ῥάβδος τοῦ Ἀαρὼν ὁποῦ ἐβλάστησεν· ἕβδομον, ἡ κιβωτός· ὄγδοον, τὰ Χερουβὶμ  ὁποῦ ἐπεσκίαζον τὸ Ἱλαστήριον· καὶ ἔννατον, τὰ ἅγια τῶν ἁγιων· ὅλα τύπος, ὅλα αἰνίγματα καὶ σκιαὶ τῶν προνομίων τῆς Θεομήτορος. Αὐτὴ ἦτον ὄντως ἡ ἐπτάφωτος λυχνία τῶν ἑπτὰ χαρισμάτων τοῦ ἁγίου Πνεύματος, μὲ τὰ ὁποῖα ἔλαμπε (λέγει ὁ μέγας Ἀθανάσιος) ἀπὸ τοὺς πρώτους χρόνους τῆς ἡλικίας. Αὐτὴ ἦτον ἡ ζωηφόρος τράπεζα τοῦ ἄρτου τῆς ζωῆς. Αὐτὴ τὸ χρυσοῦν θυμιατήριον, ὁποῦ ἐκράτησεν ἀφλέκτως τὸ πῦρ τῆς Θεότητος. Αὐτὴ ἡ στάμνος ἡ χρυσῆ, ὁποῦ ἐβάσταξε τὸ ουράνιον Μάννα. Αὐτὴ ἡ πλάκα, ὁποῦ ἔφερε σωματούμενον τὸν ἐνυπόστατον Λόγον. Αὐτὴ ἡ Ῥάβδος, ὁποῦ ἐβλάστησε παραδόξως τὸ ἄνθος τῆς ἀφθαρσίας. Αὐτὴ ἡ κιβωτός, ὁποῦ ἔσωσεν ἐκ τοῦ κατακλυσμοῦ τῆς ἁμαρτίας τὸ ἀνθρώπινον γένος. Αὐτὴ τὸ θεῖον ἱλαστήριον, ὁποῦ ἐπεσκίαζεν, ὄχι τὰ Χερουβίμ, ἀλλ᾿ αὐτὴ ἡ δύναμις τοῦ Ὑψίστου. Αὐτὴ ἡ θεοδόχος γαστήρ, τὰ ὄντως ἅγια τῶν ἁγίων, ὁποῦ ἅπαξ εἰσῆλθεν ἀσπόρως, καὶ ἐξῆλθεν ἀφθόρως ὁ ἀθάνατος Ἀρχιερεύς, ὅταν ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο.

Καὶ ἰδοὺ ἡ παρθένος Μαρία, ναὸς ἔμψυχος τοῦ Θεοῦ, τὸν ὁποῖον ἐπροεικόνιζε τυπικῶς ἐκεῖνος τοῦ Σολομῶντος· ὅθεν καὶ ἡ δόξα εκείνη, ὁποῦ ἐπλήρωσε, μετὰ τὴν καθιέρωσιν, τὸν ναὸν τοῦ Σολομῶντος, αἴνιγμα μόνον ἀμυδρὸν ἦτον τῆς ἀπειρουσίου δόξης, ὁποῦ ἐπλήρωσε τὴν Θεομήτορα, περὶ τῆς ὁποῖας προφητικῶς τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον προανεφώνησε: «καὶ εἶδον, καὶ ἰδοῦ πλήρης δόξης ὁ οἶκος Κυρίου». Διατὶ τριῶν χρόνων οὖσα ἡ Παρθένος, εἰσήλθεν εἰς τὸν ναόν; Εἰς τοὺς τρεῖς χρόνους γνωρίζεται τὸ μέγεθος τῆς ἡλικίας τοῦ ἀνθρώπου· ὅστις, ὅσος εἶναι εἰς τοὺς τρεῖς χρόνους, δύο φοραῖς τόσον ἀκόμη αὐξάνει, καὶ ὄχι περισσότερον, ἢ ὀλιγώτερον· τὸ σημειώνει ὁ μέγας Βασίλειος εἰς τὴν ἑξαήμερον: «ὅσος ἐν τῇ τριετίᾳ, δὶς τοσοῦτος ἔσται».[2] Τριῶν χρόνων ἦτον ἡ Παρθένος, καὶ εἶχε τόσην ἁγιότητα, ὁποῦ ἐνομίσθη ἀξία νὰ εἰσέλθῃ εἰς τὰ ἅγια τῶν ἁγίων, ὁποῦ δὲν εἰσέβαινε τινὰς ἄλλος, παρὰ μόνος ὁ Αρχιερεύς, καὶ τοῦτος μίαν φορὰν τὸν χρόνον· λοιπὸν ἀπὸ τοῦτο ἀπεικάζομεν, πὼς ἡ Παρθένος μὲ τὸν καὶρόν ἔμελλε νὰ αὐξήσῃ δύο φοραῖς τόσον ἀκόμη εἰς τὴν ἁγιότητα· ἤγουν καθὼς οὖσα τριῶν χρόνων, ὑπερέβαινεν εἰς τὴν ἁγιότητα ὅλους τοὺς δικαίους, καὶ Προφήτας, καὶ Πατριάρχας τοῦ παλαιοῦ νόμου· ἔτζι ἔμελλε νὰ αὐξήσῃ ἄλλο τόσον εἰς τὴν ἁγιότητα, ἄλλο τόσον νὰ ὑπερέβῃ ὅλους τοὺς Ἀποστόλους, καὶ Μάρτυρας, καὶ Ὁσίους, καὶ Διδασκάλους τῆς Ἐκκλησίας. Καὶ πάλιν ἄλλο τόσον νὰ ὑπερέβη ὅλους καὶ Ἀγγέλους, καὶ Ἀρχαγγέλους, καὶ Σεραφὶμ, καὶ Χερουβὶμ τοῦ οὐρανοῦ. Ὄθεν, ἂν τριῶν χρόνων ἔφθασεν ἕως εἰς τὰ ἅγια τῶν ἁγίων τοῦ ναοῦ, ἕως τέλους θέλει φθάσει ἕως εἰς τὰ ἅγια τῶν ἁγίων τοῦ παραδείσου· ἕως δηλαδὴ εἰς αὐτὸν τὸν θρόνον τῆς τρισηλίου Θεότητος. Καὶ ἐδῶ ἀληθινά τὴν ἐπροεῖδεν ἀνεβασμένην ὁ προφητάναξ Δαΰίδ: «παρέστη ἡ Βασίλισσα ἐκ δεξιῶν σου»· καὶ τοῦτο εἶναι τὸ σωστὸν μέγεθος τῆς ἁγιότητος, ὁποῦ ἔλαβεν ἡ Παρθένος, ὁ ἔμψυχος ναὸς τοῦ Θεοῦ· πλήρης χάριτος ἐδῶ εἰς τὴν γῆν, πλήρης δόξης εἰς τὸν οὐρανόν «καὶ εἶδον, καὶ ἰδοῦ πλήρης δόξης ὁ οἶκος Κυρίου».

Ἀλλ᾿ ἐσὺ δεδοξασμένη Παρθένε, ἐσὺ ἐμβαίνεις σήμερον εἰς τὸν ναὸν τοῦ Θεοῦ, ὁ ἔμψυχος ναὸς τοῦ Θεοῦ· ἐμβαίνεις εἰς τὰ ἅγια τῶν ἁγίων, τὸ ἡγιασμένον σκήνωμα τοῦ Ὑψίστου· ἐμβαίνεις εἰς τὸ ἱλαστήριον τοῦ Κυρίου, ὁ ἱλασμὸς τῶν ψυχών ημών· καὶ ἡμεῖς ὡσὰν αἱ λαμπηδοφόροι Παρθένοι, μὲ καρδίας ἀναμμένας, ἀπὸ εὐλάβειαν, σὲ δορυφορούμεν νοερῶς, καὶ πανηγυρίζομεν ἐν ἀγαλλιάσει πνευματικῇ τὰ ἔνδοξά σου Εἰσόδια.[3]

[1] Λογ. κβ΄ εἰς τὸν Ευαγγελ.

[2] Ομιλ. Γ΄.

[3] Ἐπειδὴ ὁ λόγος οὖτος, δὲν εἶναι κυρίως, εἰμὴ σημειώσεις τοῦ συγγραφέως, ἐτέθησαν ἐν τῷ μεταξύ αἱ φαινόμεναι ἀστερίσκοι πρὸς δεῖξιν τῶν ἐλλείψεων.

Ηλίας Μηνιάτης, Διδαχαί εις την αγίαν και μεγάλην τεσσαρακοστήν και εις άλλας κυριακάς του ενιαυτού και επισήμους εορτάς μετά και τινων πανηγυρικών λόγων, Εν Βενετία, Εκ της Ελληνικής Τυπογραφίας του Φοίνικος, 1849