Επί θεμελίους δώδεκα

 «Ο Θεός ημάς τους αποστόλους εσχάτους απέδειξεν»

Η σημερινή Κυριακή συμπίπτει με τη μεγάλη εορτή της Σύναξης των 12 Αποστόλων. Γι’ αυτό και προσλαμβάνει ένα ξεχωριστό χαρακτήρα μνήμης και τιμής αυτών των κορυφαίων μορφών. Αφιερωμένο σ’ αυτή είναι το ευαγγελικό ανάγνωσμα της ημέρας. Βέβαια, γνωρίζουμε ότι εορτάζει και ο καθένας ξεχωριστά σε διαφορετικές ημερομηνίες. Η καθιέρωση της κοινής εορτής τους αποτελεί αναγνώριση του σημαντικού έργου που επιτέλεσαν στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου. Είναι η σύμπασα αυτή χορεία των μεγάλων ανδρών που άλλαξε τον ρου της ιστορίας αλλά και τη μορφή του κόσμου. Χάρη στη δική τους αποστολή η Εκκλησία απέκτησε οικουμενικό χαρακτήρα και εξαπλώθηκε στα πέρατα της οικουμένης.

Η λέξη απόστολος έχει την έννοια του απεσταλμένου. Εκλέχθηκαν από τον ίδιο τον Κύριο για να συνεχίσουν το έργο για τη σωτηρία των ανθρώπων, μετά από την Ανάληψή του. Σύμφωνα με τη δική του προτροπή κατέστησαν οι πιο αυθεντικοί μάρτυρες της Ανάστασης «έως εσχάτου της γης» (Πραξ. α΄, 8).

«Εγώ εξελεξάμην υμάς»

Η εκλογή και η κλήση τους έγινε από την αρχή της δημόσιας δράσης του Κυρίου, στη Γαλιλαία. Είχαν την τιμή να ορισθούν ως οι κατ’ εξοχήν συνεχιστές του έργου του. «Εγώ εξελεξάμην υμάς, και έθηκα υμάς ίνα υμείς υπάγετε και καρπόν φέρητε, και ο καρπός υμών μένη» (Ιωάν. ιε΄, 16). Μετά από την Ανάστασή τούς κατέστησε διάδοχους του έργου του. «Καθώς απέσταλκέ με ο Πατήρ, καγώ πέμπω υμάς. Και τούτο ειπών ενεφύσησε και λέγει αυτοίς· λάβετε Πνεύμα Άγιον αν τινων αφήτε τας αμαρτίας αφίενται αυτοίς, αν τινών κρατήτε, κεκράτηνται (Ιωάν. κ΄, 21). Αλλά και στο όρος της Γαλιλαίας, όπου είχαν συναχθεί οι έντεκα μαθητές, λίγο πριν την Ανάληψη τούς είπε: «Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, βαπτίζοντας αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, διδάσκοντες αυτούς τηρείν πάντα όσα ενετειλάμην υμίν (Ματθ. κη΄, 19-20).

Οι άσημοι και αδύναμοι

Είναι σημαντικό το γεγονός ότι ο Ιησούς δεν επέλεξε τους στενούς συνεργάτες του από τα σαλόνια της αριστοκρατίας, των πολιτικά και οικονομικά ισχυρών ανδρών, από τους κύκλους της διανόησης και της εξουσίας. Αντίθετα, επέλεξε από τους άσημους, αδύναμους και αγράμματους ανθρώπους, που ήταν στο περιθώριο της πολιτικής και κοινωνικής ζωής της εποχής. Είναι πολύ κατατοπιστικός ο απόστολος Παύλος, όταν αναφέρει: «Επειδή γαρ εν τη σοφία του Θεού ουκ έγνω ο κόσμος διά της σοφίας τον Θεόν τα μωρά του κόσμου εξελέξατο ο Θεός ίνα τους σοφούς καταισχύνη, και τα ασθενή του κόσμου εξελέξατο ο Θεός ίνα καταισχύνη τα ισχυρά και τα αγενή του κόσμου και τα εξουθενημένα εξελέξατο ο Θεός, και τα μη όντα, ίνα τα όντα καταργήση, όπως μη καυχήσηται πάσα σαρξ ενώπιον του Θεού» (Α΄ Κορ. α΄, 21-29). Το Άγιο Πνεύμα κατά την ημέρα της Πεντηκοστής μεταμόρφωσε τους άσημους, δειλούς και αγράμματους ψαράδες σε σοφούς άνδρες, σε φωτεινές υπάρξεις που καταύγασαν την οικουμένη. Η ορμή τους μετά από τη συγκλονιστική εμπειρία της Ανάστασης και τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, ήταν ασυγκράτητη.  

Κατόρθωσαν τα πάντα

Η ανθρωπότητα οφείλει ν’ αναγνωρίσει την τεράστια συμβολή των αποστόλων σε αρχές και αξίες πάνω στις οποίες δομήθηκε ο ανθρώπινος πολιτισμός. Εκείνο που δεν κατόρθωσε η διανόηση και η δύναμη του αρχαίου κόσμου, το πέτυχε η χορεία των αποστόλων του Χριστού. Δυστυχώς, όμως, ο κόσμος όχι μόνο δεν εκτίμησε το μέγεθος της προσφοράς αυτής, αλλά έπραξε το αντίθετο. Έκανε το παν για να ματαιώσει και να γκρεμίσει εκείνο το οποίο έκτισαν στη δύναμη της ευλογίας και της αγάπης του Κυρίου. Είναι πολύ χαρακτηριστικά τα λόγια του αποστόλου Παύλου: «ημάς τους αποστόλους εσχάτους απέδειξεν, ως επιθανατίους, ότι θέατρον εγεννήθημεν τω κόσμω, και αγγέλοις και ανθρώποις, ημείς μωροί διά Χριστόν, υμείς φρόνιμοι εν Χριστώ, ημείς ασθενείς, υμείς δε ισχυροί, υμείς ένδοξοι, ημείς δε άτιμοι. Μέχρι της άρτι ώρας και πεινώμεν και διψώμεν και γυμνητεύομεν και κολαφιζόμεθα και αστατούμεν και κοπιώμεν εργαζόμενοι ταις ιδίαις χερσί· λοιδορούμενοι ευλογούμεν, διωκόμενοι ανεχόμεθα, βλασφημούμενοι παρακαλούμεν· ως περικαθάρματα του κόσμου εγεννήθημεν, πάντων ερίψημα έως άρτι» (Α’ Κορ. δ΄, 9-13). Δεν πτοήθηκαν όμως από τις μύριες αυτές κακουχίες και δεν λύγισαν μπροστά στους κατατρεγμούς και διώξεις που υπέστησαν. Αντίθετα, το έργο τους γνώριζε ακόμη μεγαλύτερη καρποφορία, διότι το αύξανε το ενοικούν στην Εκκλησία Άγιο Πνεύμα (Ιωάν. ιε΄, 26).

Το ευλογημένο έργο των αγίων Αποστόλων συνεχίζεται. Σε κάθε μέρος που οι ίδιοι περνούσαν ίδρυαν τις τοπικές εκκλησίες, χειροτονούσαν επισκόπους και πρεσβυτέρους. Αναφέρει σχετικά ο Λουκάς: «Χειροτονήσαντες δε αυτοίς πρεσβυτέρους κατ’ εκκλησίαν και προσευξάμενοι μετά νηστειών παρέθετο αυτούς τω Κυρίω, εις ον πεπιστεύκασι» (Πραξ. ιδ΄, 23). Αυτή η αδιάκοπη διαδοχή, όπως ονομάζεται με εκκλησιαστικούς όρους, συνεχίζεται ως τις μέρες μας. Γι’ αυτό άλλωστε και η Εκκλησία ονομάζεται Αποστολική.  

Οι άγιοι Πάντες

Τις διόδους της φωτεινής πορείας των αποστόλων ακολούθησαν και όλοι οι άγιοι που κοσμούν το στερέωμα της Εκκλησίας και τη λαμπρύνουν με τη μαρτυρία τους. Την Κυριακή των Αγίων Πάντων, η Εκκλησία μας τιμά την ιερά μνήμη όλων «των απ’ αιώνος ευαρεστησάντων αγίων». Επειδή υπάρχουν και πρόσωπα που δεν έγιναν γνωστά και δεν συμπεριλήφθηκαν τα ονόματά τους στο αγιολόγιο, με τη σημερινή εορτή των Αγίων Πάντων, όλες οι μορφές που καταξιώθηκαν του αγιασμού εν Πνεύματι αγίω,  απολαμβάνουν της τιμής που προσφέρει η Εκκλησία. Σ’ αυτήν αναφέρεται το αποστολικό ανάγνωσμα της ημέρας.

Εμπειρία του μαρτυρίου 

Με το μαρτύριο που αποτυπώνεται μέσα από την πορεία που τη χαρακτηρίζει το θυσιαστικό ήθος και ύφος, ο άγιος εκφράζει μια εμπειρία ζωής. Η θυσία του, μέσα από κόπους, ιδρώτες, θλίψη και το θάνατο ακόμα, ως έκφραση της παντοδύναμης αγάπης του Θεού «κατηγωνίσθη» τις ισχυρότερες εγκόσμιες εξουσίες. Καμία δύναμη δεν μπόρεσε να λυγίσει τις άγιες αυτές μορφές, επειδή η αγάπη τους αγκάλιασε ακόμα και τους διώκτες και τους δημίους που έστηνε κάθε φορά απειλητικά μπροστά τους. 

Ο δυναμισμός της μεγάλης πίστης των αγίων, ξεπερνούσε κάθε εμπόδιο και τους καθιστούσε ικανούς να ορθώνουν το αγέρωχο ανάστημα τους μπροστά στα μαρτύρια των διωγμών. Όπως μας βεβαιώνει το σχετικό ανάγνωσμα, «έφραξαν στόματα λεόντων, έσβεσαν δύναμιν πυρός, έφυγον στόματα μαχαίρας, ενεδυναμώθησαν από ασθενείας, εγεννήθησαν ισχυροί εν πολέμω». Εδώ ο άνθρωπος της πίστεως ενώνεται με τον Θεό και ανακαινίζεται εν Χριστώ η ύπαρξή του.

Το νέφος των αγίων της Εκκλησίας παραπέμπει σε μια μεγάλη αλήθεια, η οποία επιβάλλεται να διαποτίζει και τη δική μας ζωή. Ότι δηλαδή η πίστη δεν συνιστά μια αφηρημένη έννοια, αλλά μια βιωματική πραγματικότητα που εκπηγάζει από την ένωση του ανθρώπου με τον Χριστό.

Αγαπητοί αδελφοί, η σεπτή εορτή των αγίων αποστόλων αλλά και των αγίων Πάντων, στέλνει και σε μας σήμερα ισχυρά πνευματικά μηνύματα. Έχουμε χρέος ν’ αποδίδουμε την αρμόζουσα σ’ αυτούς τιμή. Κι αυτό, έχοντας τη συναίσθηση ότι η Εκκλησία του Χριστού είναι θεμελιωμένη πάνω σ’ αυτές τις μεγάλες και ευλογημένες προσωπικότητες. Αυτό, άλλωστε, βεβαιώνει και ο ευαγγελιστής Ιωάννης, ο οποίος είδε στην Αποκάλυψη την θριαμβεύουσα εν ουρανοίς Εκκλησία του Χριστού, εδραιωμένη επί «θεμελίους δώδεκα και επ’ αυτών δώδεκα ονόματα των δώδεκα αποστόλων του Αρνίου (Αποκ. ι΄, 21). Ας ακολουθήσουμε στη ζωή μας το δικό τους αγιασμένο παράδειγμα και τις ευλογημένες παρακαταθήκες τους.

Χριστάκης Ευσταθίου,

Θεολόγος