Στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου

 Όπως ο ήλιος καθρεφτίζεται στα καθαρά και διαυγή νερά, έτσι κι ο ουρανός στην καθαρή κι αγνή καρδιά.

Το Άγιο Πνεύμα είναι πανταχού παρόν κι αναπαύεται σε πολλά σημεία του αχανούς σύμπαντος. Το μέρος εκείνο όμως όπου αγαπάει κι επιθυμεί περισσότερο απ’ όλα να κατοικεί, είναι η αγνή καρδιά του ανθρώπου. Εκεί είναι το πραγματικό Του ενδιαίτημα, η κατοικία του. Όλοι οι άλλοι τόποι είναι απλά το εργαστήριό Του.

Η καρδιά του ανθρώπου δε μένει ποτέ άδεια. Πάντα υπάρχει κάτι να την καλύψει: η καθαρότητά της.

Κάποτε, για κάποιο διάστημα, την καρδιά του ανθρώπου τη γέμιζε μόνο ο Θεός. Τότε η καρδιά ήταν ο καθρέφτης του κάλλους του Θεού, ένας ύμνος και μια δοξολογία για το Θεό. Υπήρχε ένας καιρός που η καρδιά του ανθρώπου βρισκόταν πραγματικά στα χέρια του Θεού, απαλλαγμένη από κίνδυνο. Όταν όμως ο άνθρωπος με την παραφροσύνη του πήρε τα πράγματα στα δικά του χέρια, την καρδιά του την κυνήγησαν πολλά άγρια θηρία. Κι από τότε ξεκίνησε εσωτερικά μεν η δουλεία της ανθρώπινης καρδιάς, εξωτερικά δε αυτό που λέμε ιστορία του κόσμου.

Αδύναμος πια να κουμαντάρει την καρδιά του ο άνθρωπος αναζήτησε στήριξη στα έμψυχα όντα ή και στα άψυχα πράγματα που τον περιέβαλαν. Ό,τι κι αν βρήκε ο άνθρωπος όμως για να στηρίξει και να ενισχύσει την καρδιά του, αποδείχτηκε πως αυτό την τραυμάτιζε και την πλήγωνε μόνο.

Καημένη καρδιά του ανθρώπου! Αιχμαλωτίστηκες από πολλά πράγματα που δεν είχαν καμιά δικαιοδοσία σε σένα, καμιά εξουσία πάνω σου. Βρέθηκες σαν το μαργαριτάρι ανάμεσα σε χοίρους. Πόσο σε σκλήρυνε η μακροχρόνια δουλεία, πόσο σε σκότισε το μαύρο σκοτάδι όπου κινείσαι! Ο Θεός ο ίδιος κατέβηκε από τον ουρανό για να σ’ ελευθερώσει από τη δουλεία, να σε γλιτώσει από το σκοτάδι, να σε θεραπεύσει από τη λέπρα της αμαρτίας σου, να σε αναλάβει ξανά στα δικά Του χέρια!

Η έλευση του Θεού στον κόσμο κι η πορεία Του ανάμεσα στους ανθρώπους είναι η πιο θαυμαστή κι ανυπέρβλητη ένδειξη της αγάπης Του για τον άνθρωπο. Είναι ο ευαγγελισμός, η ευχάριστη είδηση της ύψιστης χαράς για την καθαρότητα της καρδιάς και το πιο ολέθριο γεγονός για την ακαθαρσία της.

Την έλευση του Θεού στον κόσμο θα την παρομοιάζαμε με την εμφάνιση πύρινου στύλου στα σκοτάδια της αβύσσου. Η είδηση για την έλευσή Του ξεκίνησε με έναν άγγελο και μια κόρη παρθένο, μια συνομιλία που έγινε ανάμεσα στην ουράνια και την επίγεια αγνότητα.

Όταν η ακάθαρτη καρδιά συναντιέται με μιαν άλλη, επίσης ακάθαρτη, θα προκύψει σύγκρουση. Όταν η ακάθαρτη καρδιά συναντιέται με μιαν άλλη, καθαρή καρδιά, πάλι θα ’χουμε σύγκρουση. Μόνο όταν η καθαρή καρδιά συναντηθεί με μιαν άλλη καθαρή έχουμε χαρά, ειρήνη και ευφροσύνη.

Ο αρχάγγελος Γαβριήλ είναι ο πρώτος αγγελιοφόρος της ευχάριστης είδησης για τη σωτηρία του ανθρώπου. Το θαυμαστό γεγονός του Θεού για τη λύτρωση και τη σωτηρία του ανθρώπου δε θα μπορούσε να συμβεί χωρίς να φανεί η θαυματουργή ενέργεια και δύναμή Του. Η πρώτη απ’ όλους τους ανθρώπους που άκουσε τη σωτήρια αυτή είδηση ήταν η πάναγνη Παρθένος. Και την άκουσε με φόβο, με δέος. Ο ουρανός καθρεφτιζόταν στην αγνή καρδιά της όπως ο ήλιος στα καθαρά και διαυγή νερά. Στην καρδιά της ο Κύριος και Δημιουργός του νέου κόσμου και ανακαινιστής του παλαιού, επρόκειτο να γείρει το κεφάλι Του και να δανειστεί σάρκα από τη σάρκα της.

Στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου

Το ευαγγέλιο του Ευαγγελισμού λέει: «Μετὰ δὲ ταύτας τὰς ἡμέρας συνέλαβεν Ἐλισάβετ ἡ γυνὴ αὐτοῦ, καὶ περιέκρυβεν ἑαυτὴν μῆνας πέντε, λέγουσα ὅτι οὕτω μοι πεποίηκεν ὁ Κύριος ἐν ἡμέραις αἷς ἐπεῖδεν ἀφελεῖν τὸ ὄνειδός μου ἐν ἀνθρώποις» (Λουκ. α΄ 24-25).

Ποιες μέρες εννοεί ο ευαγγελιστής; Τις μέρες που θα προηγούνταν της μεγάλης μέρας που θα γεννιούνταν ο Κύριος Ιησούς. Η μέρα που θα εκπληρούνταν όλες οι προφητείες, όταν θα φτάναμε στο πλήρωμα του χρόνου που προφήτευσε ο Δανιήλ, τότε που η άρρωστη ανθρώπινη φύση στέναζε μαζί με την επίσης άρρωστη δημιουργία, γιατί ανέμεναν τη σωτηρία όχι πια από άνθρωπο ή από κάτι φυσικό, αλλά από τον ίδιο το Θεό. Τότε λοιπόν, «μετὰ τὰς ἡμέρας ταύτας», συλλαμβάνει η Ελισάβετ, η σύζυγος του Ζαχαρία.

Τι σχέση έχει η στείρα Ελισάβετ με τη σωτηρία του ανθρώπου; Η Ελισάβετ σχετίζεται με το σχέδιο της σωτηρίας, επειδή θα γεννούσε τον Πρόδρομο του Σωτήρα μας, εκείνον που θα προπορευτεί για να αναγγείλει την έλευσή Του. Η ηλικιωμένη και στείρα γυναίκα θα γεννούσε τον κήρυκα της σωτηρίας, όχι το Σωτήρα. Είναι μια πιστή εικόνα του παλιού κόσμου που ήταν γερασμένος. Φαντάζει σαν το αφυδατωμένο, γέρικο και μαραμένο δέντρο, που στάθηκε όμως ικανό θαυματουργικά για να βγάλει φύλλα που προοιωνίζουν τον ερχομό της άνοιξης, έστω κι αν το ίδιο δεν μπορεί να καρποφορήσει.

«Τὰς ἡμέρας ταύτας», όπως κι όλες τις μέρες, η στείρα γυναίκα ένιωθε ντροπή για τη στειρότητά της, ντροπιασμένη ενώπιον Θεού και ανθρώπων. Τι νόημα είχε ο γάμος εφόσον το ζευγάρι παρέμενε άτεκνο; Αν ο ίδιος ο παράδεισος μπορεί να γίνει τόπος πειρασμού και θλίψεων για τον άτεκνο, τι να πούμε για τη γη; Το κάθε μέλος του άτεκνου ζευγαριού αποδίδει την ντροπή στο άλλο. Το καθένα τους φαίνεται στο άλλο σαν μια καταπράσινη συκιά αλλά χωρίς σύκα. Στα βάθη της ψυχής τους νιώθουν απόβλητοι. Και το χειρότερο και πιο πικρό γι’ αυτούς -κάτι που γίνεται και σήμερα- είναι ότι κάποια στιγμή υποψιάζονται ο ένας τον άλλο και τον κατηγορεί ενδόμυχα για λαγνεία και ακαθαρσία. Αρχίζουν να βλέπουν το γάμο σαν νομιμοποίηση της λαγνείας και της επιθυμίας τους, είτε το πιστεύουν αυτό είτε όχι, κυρίως μάλιστα όταν δε γνωρίζουν το Θεό και δε νιώθουν πάνω τους το ευεργετικό Του χέρι.

***

Έτσι τ’ άτεκνα ζευγάρια συνήθως δεν είναι μακρόβια κι η χαρά τους είναι περιορισμένη. Τίποτα δεν είναι τόσο απογοητευτικό στον κόσμο όσο οι ανεκπλήρωτες επιθυμίες, ακόμα κι αν όλα τ’ άλλα τα ’χουν πλούσια. Η εντολή του Θεού «αὐξάνεσθε καὶ πληθύνεσθε» (Γεν. α΄ 28) είναι σαν ένα βουνό που στέκεται μπροστά στο άτεκνο ζευγάρι, έστω κι αν δεν το συνειδητοποιούν. Ίσως να μην το κατανοούν επειδή είναι αμαθείς, το νιώθουν με την καρδιά τους όμως, το αισθάνονται, γιατί είναι σαν μια ανεξίτηλη σφραγίδα που σφραγίζει κάθε ανθρώπινη ψυχή, όπως κι όλες οι βασικές εντολές του Θεού. Τη θλίψη που νιώθουν τα άτεκνα ζευγάρια τη συναντάμε πολλές φορές στην Αγία Γραφή αλλά και στη σύγχρονη πραγματικότητα, σε ζευγάρια κάθε ηλικίας.

«Τὰς ἡμέρας ταύτας», όμως έγινε ένα θαύμα. Η Ελισάβετ, αν και προχωρημένη στην ηλικία, συνέλαβε. Πώς γίνεται αυτό; θα ρωτήσουν όλοι εκείνοι που βλέπουν επιφανειακά και λογικά τα πράγματα, εκείνοι που γλιστρούν επιπόλαια πάνω στα φαινόμενα, όπως εκείνος που γλιστράει πάνω στον πάγο. Αλλά κι όσοι πιστεύουν πως ο κόσμος δε σώζεται με κανέναν άλλον τρόπο παρά μόνο με θεία επέμβαση, ακόμα κι εκείνοι γυρίζουν αλλού το κεφάλι τους κι αρνούνται το θαύμα, αναρωτιούνται κι αυτοί πώς μπορεί να γίνει αυτό. Αν ο Θεός δεν ήταν ζωντανός και παντοδύναμος, τότε καμιά άλλη ύπαρξη δε θα υπήρχε, τίποτα δε θα γινόταν. Για να γεννηθεί ένα παιδί δεν έχει σχέση αν μια γυναίκα είναι καρπερή ή όχι. Από τη στιγμή που πιστεύουμε πως υπάρχει Θεός κι είναι παντοδύναμος, όλα είναι πιθανά. Ο Θεός δεν υπόκειται στους φυσικούς νόμους που ο ίδιος έφτιαξε για να δεσμεύονται οι άλλοι, όχι ο ίδιος. Δεν έφτιαξε τους φυσικούς νόμους για να περιορίσει τη δύναμή Του, μα για να τους χρησιμοποιήσει και να εργαστεί το αναγκαίο έλεός Του. Τα μηχανήματα που φτιάχνει ο άνθρωπος δεν περιορίζουν την ελευθερία που έχει να τα χρησιμοποιήσει με τον ένα ή τον άλλον τρόπο. Έτσι κι ο κόσμος που δημιούργησε ο Θεός, με τους φυσικούς νόμους που έθεσε, δεν περιορίζει την ελευθερία Του να ενεργεί με τον ένα ή τον άλλον τρόπο, σύμφωνα με την αγάπη Του και τις ανάγκες του ανθρώπου.

Εκείνοι που αποκτούν παιδιά δεν το κάνουν με τη δική τους δύναμη, αλλά με του Θεού. Ο Θεός είναι πολύ προσεχτικός, σέβεται τη ζωή και τη δίνει όπως Εκείνος νομίζει. Επιτρέπει τη σύλληψη όπου Εκείνος νομίζει και δεν την επιτρέπει όπου νομίζει πως δεν πρέπει. Γι’ αυτό συμβαίνει καμιά φορά να βλέπουμε νέα ζευγάρια, που ενώ έχουν όλες τις φυσικές προϋποθέσεις, δεν αποκτούν παιδιά. Αντίθετα άλλες φορές βλέπουμε ηλικιωμένα ζευγάρια που, παρά τους φυσικούς νόμους, τεκνοποιούν.

Ο Θεός είναι ο μόνος Κύριος της ζωής. Κι όπου ο ίδιος θέλει ν’ ασκήσει την κυριότητά Του, η φύση κι ο νόμοι της δεν έχουν καμιά δύναμη, ατονούν. Όπως το ίδιο αδύναμοι κι ανίσχυροι είναι οι μάγοι, στους οποίους πολλές φορές καταφεύγουν στείρες γυναίκες για βοήθεια από άγνοια, επειδή δε γνωρίζουν ότι εκείνοι δεν είναι υπηρέτες και όργανα της θείας δύναμης, αλλά της πονηρής και σκοτεινής δύναμης των δαιμόνων.

Ο άνθρωπος περιμένει κάποιο θαύμα από το Θεό. Κι όταν όμως το θαύμα αυτό γίνει, δεν το πιστεύει. Η φύση για τον άνθρωπο έγινε το δέντρο της γνώσης. Κρυμμένος κάτω από τη σκιά της φύσης, επειδή είναι γυμνός, λαχταρά να τον επισκεφτεί ο Θεός. Κι από την άλλη τρέμει και φοβάται την επίσκεψη του Θεού. Όταν ο Θεός δεν τον επισκέπτεται, παραπονιέται. Όταν τον επισκεφτεί, τον απορρίπτει. Παλιά στον παράδεισο ο Αδάμ βρισκόταν ανάμεσα σε δύο δέντρα, το δέντρο της ζωής και το δέντρο της γνώσης. Οι απόγονοι του Αδάμ βρίσκονται επίσης ανάμεσα σε δυο δέντρα: το Θεό, που είναι το δέντρο της ζωής και τη φύση, που είναι το δέντρο της γνώσης. Ο άνθρωπος είναι ελεύθερος. Η υπακοή κι η ταπείνωσή του δοκιμάζονται και σήμερα όπως και τότε. Η σύνεση του ανθρώπου, η καρδιά κι η θέλησή του πρέπει να δοκιμαστούν. Χωρίς πειρασμό δεν υπάρχει ελευθερία, χωρίς ελευθερία δεν υπάρχει άνθρωπος, παρά δυο είδη πέτρας – η κινητή και η ακίνητη.

Οι αλήθειες αυτές είναι απλές και ξεκάθαρες. Η ψυχή δεν μπορεί να κατανοεί με γήινη αντίληψη. Δεν μπορεί ν’ αποκτήσει αληθινή γνώση, γιατί την πνευματική της όραση την καλύπτει σαν με σύννεφο η αμαρτία. Ολ’ αυτά τα γνώριζε η Ελισάβετ, η απλή κι αφοσιωμένη ηλικιωμένη γυναίκα. Έτσι δεν ένιωσε καμιά έκπληξη σαν βρέθηκε με παιδί σε μεγάλη ηλικία. Γι’ αυτό κι αμέσως αναφώνησε με ευεξήγητη ετοιμότητα για την άκαιρη τεκνοποίησή της: «Ὅτι οὕτω ἐποίησέ μοι ὁ Κύριος ἐν ταῖς ἡμέραις ταύταις» (Λουκ. α΄ 25). Γιατί; Η ίδια δεν το ξέρει ακόμα κι από ταπείνωση ούτε που τολμά να το φανταστεί πόσο σπάνιος και μεγάλος θα είναι ο καρπός της κοιλιάς της. Τίποτα δεν ξέρει για το σπουδαιότατο ρόλο που θα παίξει στην ιστορία της σωτηρίας του ανθρώπου. Δε γνωρίζει πως ο γιός της θα είναι ο προφήτης, ο Πρόδρομος και Βαπτιστής. Αγνοεί το βαθύ σχέδιο που έχει ο Θεός όταν έρθει το πλήρωμα του χρόνου, δεν αντιλαμβάνεται πόσο μυστικά ενεργεί ο Θεός με τους δούλους και τις δούλες του. Μυστικά και ήρεμα. Το μόνο που γνωρίζει είναι ένας απλός και συγκινητικός λόγος για τη δωρεά που της έκανε ο Θεός: «Ὅτι οὕτω μοι πεποίηκεν ὁ Κύριος ἐν ἡμέραις αἷς ἐπεῖδεν ἀφελεῖν τὸ ὄνειδός μου ἐν ἀνθρώποις» (Λουκ. α΄ 25). Το θαύμα του Θεού το ερμηνεύει σαν σημείο του ελέους Του προς αυτήν. Κι έτσι είναι, αλλά όχι μόνο. Αν το θαύμα αυτό το είχε ερμηνεύσει ως σημείο του ελέους του Θεού προς ολόκληρο το ανθρώπινο γένος, που ήταν στείρο και άγονο, θα έλεγε αυτά περίπου: Ιδού, με το θαύμα αυτό ο Θεός προετοιμάζει ένα μέγιστο θαύμα, με το οποίο θέλησε ν’ αποβάλει την κατάρα της ανθρωπότητας ενώπιον των αγγέλων.

***

«Ἐν δὲ τῷ μηνὶ τῷ ἕκτῳ ἀπεστάλη ὁ ἄγγελος Γαβριὴλ ὑπὸ τοῦ Θεοῦ εἰς πόλιν τῆς Γαλιλαίας, ᾗ ὄνομα Ναζαρέτ, πρὸς παρθένον μεμνηστευμένην ἀνδρί, ᾧ ὄνομα Ἰωσήφ, ἐξ οἴκου Δαυΐδ, καὶ τὸ ὄνομα τῆς Παρθένου Μαριάμ» (Λουκ. α΄ 26-27). Ο έκτος μήνας αναφέρεται στην εγκυμοσύνη της Ελισάβετ, από την ημερομηνία που συνέλαβε τον Ιωάννη τον Πρόδρομο. Γιατί τον έκτο μήνα; Γιατί όχι τον τρίτο, τον πέμπτο ή τον έβδομο; Επειδή ο άνθρωπος δημιουργήθηκε την έκτη μέρα, μετά τη δημιουργία του κόσμου ολόκληρου. Ο Χριστός είναι ο ανακαινιστής της δημιουργίας. Έρχεται ως ο νέος Δημιουργός και νέος Άνθρωπος. Όλα έγιναν καινούργια με Αυτόν. Στη νέα αυτή κτίση, ο Ιωάννης είναι ο πρόδρομος του Χριστού, όπως η πρώτη κτίση, η δημιουργία, ήταν πρόδρομος του παλαιού Αδάμ. Ο Ιωάννης παρουσιάζει στο Χριστό ολόκληρη την επίγεια φύση μαζί με τον παλαιό άνθρωπο, που μαζί του μετανοεί. Θα παρουσιαστεί μπροστά στον Κύριο εκπροσωπώντας ολόκληρο το γένος των ανθρώπων, ως άνθρωπος που μετανοεί και κήρυκας της μετάνοιας. Ο έκτος μήνας, τότε που ο αγέννητος Ιωάννης «ἐσκίρτησε» στην κοιλιά της μητέρας του, απεικονίζει και την έκτη εποχή που γεννήθηκε ο Χριστός, αλλά και την έκτη σφραγίδα της Αποκάλυψης του Ιωάννου (στ΄ 12).

Ἐν δὲ τῷ μηνὶ τῷ ἕκτῳ ἀπεστάλη ὁ ἄγγελος Γαβριὴλ. Στο μεγάλο γεγονός της πρώτης δημιουργίας οι άγγελοι κατέχουν την πρώτη θέση. «Ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν» (Γεν. α΄ 1). Με τη λέξη «οὐρανόν» εδώ υπονοούμε τους αγγέλους, όλες τις τάξεις της ουράνιας ιεραρχίας. Εδώ τώρα, που αρχίζει το μέγιστο γεγονός της νέας δημιουργίας, πάλι οι άγγελοι εμφανίζονται πρώτοι. Άγγελος, όπως είπε ο προφήτης Δανιήλ, όρισε το χρόνο που θα γεννηθεί ο βασιλιάς των βασιλέων. Άγγελος, με το στόμα του προφήτου Ησαΐα και άλλων προφητών, μίλησε για τον τρόπο της γέννησής Του. άγγελος ανήγγειλε στον Ζαχαρία τον αρχιερέα τη γέννηση του Προδρόμου. Άγγελος τώρα αναγγέλει τη σάρκωση και γέννηση του ίδιου του Θεού. Όταν γεννήθηκε ο σαρκωμένος Θεός, χορός αγγέλων έψαλλε πάνω από το σπήλαιο της Βηθλεέμ. Κάθε πράξη της δημιουργίας του Θεού είναι χαρά, γιατί ο Θεός δεν κάνει τίποτα από ανάγκη, όπως διδάσκουν διάφορες πλανεμένες φιλοσοφίες και ειδωλολατρικές θρησκείες. Κάθε πράξη της δημιουργίας είναι χαρά για το Θεό. Και τη χαρά αυτή θέλει να τη μοιραστεί με άλλους. Η χαρά που πηγάζει από πραγματική αγάπη, είναι το μόνο επίγειο και ουράνιο πράγμα που δε λιγοστεύει όταν μοιράζεται, αν τολμά κανείς να μιλήσει για αύξηση της αγάπης του Θεού που είναι πηγή της χαράς και της αγάπης.

Όταν ο Θεός δημιούργησε τους αγγέλους στην πρώτη δημιουργία, τους έκανε αμέσως συμμετόχους και συνεργάτες Του στις επόμενες ενέργειές Του. Όταν έπλασε τον Αδάμ, τον έκανε αμέσως συνεργάτη Του στην ευθύνη και τη διαχείριση του παραδείσου και όλων των δημιουργημάτων Του. Το ίδιο γίνεται και με τη Νέα Κτίση. Οι άγγελοι είναι κήρυκες του Χριστού, του Νέου Ανθρώπου. Ορίζοντας τη βασιλεία Του ο Χριστός έκανε αμέσως συνεργάτες Του τους Αποστόλους, έπειτα κι άλλους ανθρώπους, για να εργαστούν μαζί Του όχι μόνο όσο ζούνε στη γη, αλλά και μετά το φυσικό τους θάνατο. Στη συνεργασία αυτή ο Κύριος καλεί ως σήμερα τους αγίους, τους μάρτυρες κι όσους άλλους κρίνει άξιους για το έργο αυτό. Σε ποιον θα πήγαινε ο μέγας αρχάγγελος Γαβριήλ; Λέει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος στην ομιλία του στον Ευαγγελισμό:

Ένας στρατιώτης στάλθηκε για ν’ αναγγείλει το μυστικό του βασιλιά. Το μυστικό αυτό γνωρίζεται μόνο με την πίστη, δεν το αγγίζει και δεν το ερμηνεύει η περιέργεια. Είναι ένα μυστικό μπροστά στο οποίο πρέπει να υποκλιθεί κανείς με σεβασμό. Το βάρος κι η αξία του δεν μετριέται με ανθρώπινα μέτρα. Είναι το μυστικό που ερμηνεύεται μόνο με θεία, όχι με ανθρώπινη αντίληψη και κατανόηση.

Σε ποιόν στάλθηκε ο αρχάγγελος; Πρὸς παρθένον μεμνηστευμένην ἀνδρί, ᾧ ὄνομα Ἰωσήφ, ἐξ οἴκου Δαβίδ. Ο μέγας αρχάγγελος του Θεού εμφανίστηκε σε Παρθένο. Γιατί ο πάναγνος Θεός, Εκείνος που θα εγκαινίαζε το νέο κόσμο, τη νέα κτίση, έπρεπε να ’ρθει από αγνή Παρθένο. Ο νέος κόσμος θα διακρίνεται από αγνότητα και τιμιότητα, σε αντίθεση με τον παλαιό κόσμο που είχε γίνει ακάθαρτος λόγω της πεισματικής ανυπακοής στο Δημιουργό του. Η Παρθένος λειτουργεί ως είσοδος, από την οποία ο Λυτρωτής θα εισέλθει στον κόσμο που θα γίνει το ενδιαίτημα κι ο χώρος του σωστικού έργου Του. Παρθένος, όχι γυναίκα. Η γυναίκα, σε όποιο πνευματικό επίπεδο κι αν έχει φτάσει, ανήκει στον παλαιό κόσμο, στην παλαιά κτίση, ανήκει στον άντρα της. Δεν είναι απαλλαγμένη από εγκόσμιες επιθυμίες και προοπτικές. Γι’ αυτό κι έπρεπε να βρεθεί όχι γυναίκα μα παρθένος, η πάναγνη Παρθένος, που είχε δοθεί απόλυτα μόνο στο Θεό κι είχε αποξενωθεί από τον κόσμο. Τέτοια παρθένος φύτρωσε κι αναπτύχτηκε στον παρακμασμένο κόσμο μας σαν κρίνο που ανθίζει σε κοπρόλοφο, ακέραιη κι ανέπαφη από την παρακμή του κόσμου.

Η εκλεκτή Παρθένος παραδόθηκε ως μνηστή στον Ιωσήφ, που ήταν συγγενής της. Για ποιο λόγο μνηστεύτηκε; Γιατί έτσι οικονόμησε η πρόνοια του Θεού, για να προστατευτεί από τον εμπαιγμό ανθρώπων και δαιμόνων. Αν δεν είχε μνηστευτεί προτού γεννήσει, ποιος άνθρωπος θα πίστευε πως ο Υιός της είχε γεννηθεί υπερφυσικά, χωρίς να ισχύσουν οι φυσικοί νόμοι; Ποιος επίγειος δικαστής θα την προστάτευε σ’ αυτήν την περίπτωση από την ακαμψία και τη σκληρότητα του νόμου; Η θεία πρόνοια δεν ήθελε να θέσει σε κίνδυνο και μπελάδες την εκλεκτή Του, δεν ήθελε να βάλει σε μεγάλους πειρασμούς τους ανθρώπους. Έτσι οικονόμησε να προστατέψει την Παρθένο και τη γέννηση με τη «μνηστεία» της. Γράφει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος στην ομιλία του στο κατά Ματθαίον:

Αφού ο ίδιος ο Χριστός έκρυψε στην αρχή πολλά πράγματα, κάλεσε τον εαυτό Του Υιό του ανθρώπου και δεν αποκάλυψε παντού ανοιχτά πως είναι ένας με τον Πατέρα, γιατί τότε να ξαφνιαζόμαστε μ’ αυτήν τη μυστικότητα, κατά την προετοιμασία του θαυμαστού αυτού και μέγιστου μυστηρίου;

Γιατί το όνομα του μνήστορος ήταν Ιωσήφ; Για να μας θυμίζει τον αγνό και πάγκαλο Ιωσήφ που αν και ζούσε μέσα στη φιλήδονη Αίγυπτο, διαφύλαξε τη σωματική και πνευματική του Αγνότητα. Και μ’ αυτόν τον τρόπο διευκολύνει τους πιστούς στο να πιστέψουν ευκολότερα πως ο καρπός της παρθένου Μητέρας του Θεού ήταν πραγματικά εκ Πνεύματος Αγίου κι όχι «ἐκ θελήματος σαρκός».

«Καὶ εἰσελθὼν ὁ ἄγγελος πρὸς αὐτὴν εἶπε· χαῖρε, κεχαριτωμένη· ὁ Κύριος μετὰ σοῦ· εὐλογημένη σὺ ἐν γυναιξίν» (Λουκ. α΄ 28). Η νέα κτίση είναι χαρά για το Θεό και τον άνθρωπο. Γι’ αυτό κι αρχίζει με καλές κι ευχάριστες ειδήσεις, με τον ευαγγελισμό. «Χαῖρε!». Με τη λέξη αυτή αρχίζει το έργο της νέας κτίσης. Είναι η πρώτη λέξη, η εναρκτήρια, που ακούγεται ενώ η αυλαία του μεγάλου έργου μόλις αρχίζει ν’ ανοίγεται. Ο Γαβριήλ ονόμασε την Παρθένο «εὐλογημένη». Γιατί; Επειδή η ψυχή της ήταν καθαρή σαν το ιερό του ναού, γεμάτη με τα ζωοποιά χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος, γεμάτη ουράνια ευωδία κι αγνότητα. Δεν είναι ευλογημένοι εκείνοι που η ψυχή τους είναι κλειστή για το Θεό και ανοιχτή μόνο για τη γη, αυτοί που αποπνέουν μόνο χώμα, γη, αμαρτία και θάνατο. Εὐλογημένη σὺ ἐν γυναιξίν. Εκείνος που στέκεται μπροστά στο Θεό είναι ευλογημένος. Απουσία Κυρίου σημαίνει απουσία ευλογίας. Η απομάκρυνση του Θεού από τον άνθρωπο είναι κατάρα. Η παρουσία Του είναι ευλογία. Από την αγάπη που δείχνει ο Θεός στον άνθρωπο είναι φανερό, πως ο Θεός δεν απομακρύνεται ποτέ από τον άνθρωπο, όταν εκείνος δεν απομακρύνεται πρώτος από κοντά Του.

Η έλευση του Χριστού στον κόσμο φανερώνει τη απεριόριστη αγάπη του Θεού για τον άνθρωπο. Μ’ όλο που ο άνθρωπος ξεμάκρυνε από το Θεό, αν και αυτός δημιούργησε απόσταση ανάμεσα στον ίδιο και το Θεό, ο Θεός είναι Εκείνος που κάνει το πρώτο βήμα για να προσεγγίσει τον άνθρωπο, να γεφυρώσει το χάσμα που τους χωρίζει. Την άβυσσο αυτήν ανάμεσά τους την ξεκίνησε μια γυναίκα. Και τώρα μια άλλη γυναίκα γίνεται η γέφυρα πάνω από την άβυσσο. Η Εύα αμάρτησε πρώτη. Και μάλιστα αυτό έγινε μέσα στον παράδεισο, όπου όλα την προστάτευαν από την αμαρτία. Η Μαρία ήταν η πρώτη που αντιστάθηκε στους πειρασμούς. Κι αυτό έγινε μέσα στο σκοτάδι του κόσμου, όπου όλα σε τραβούν στην αμαρτία. Γι’ αυτό κι η Εύα τον πρώτο καρπό που έδωσε στη γη ήταν ο Κάιν, ο αδελφοκτόνος. Η Μαρία όμως γέννησε τον Ήρωα των ηρώων που οδήγησε τη γενιά των αδελφοκτόνων, τους καρπούς της ανυπάκουης Εύας, μακριά από τη σκιά της αμαρτίας και του θανάτου.

«Ἡ δὲ ἰδοῦσα (τον Γαβριήλ) διεταράχθη ἐπὶ τῷ λόγῳ αὐτοῦ, καὶ διελογίζετο ποταπὸς εἴη ὁ ἀσπασμὸς οὗτος» (Λουκ. α’ 29). Τι παιδικότητα! Η Μαρία είναι πραγματικά ένα παιδί. Ο Κύριος είπε: «Ἐὰν μὴ στραφῆτε καὶ γένησθε ὡς τὰ παιδία, οὐ μὴ εἰσέλθητε εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. ιη΄ 3). Ο κόσμος αυτός, με τους πειρασμούς και τις επιθυμίες του, γερνά γρήγορα τον άνθρωπο. Η παιδική μας ηλικία είναι πολύ μικρή, σύντομη και στην εποχή μας συντομεύεται ακόμα περισσότερο. Ποιος μπορεί να γυρίσει και να ξαναγίνει παιδί; Η Μαρία ήταν παιδί κι έμεινε παιδί σ’ όλη της τη ζωή επειδή ήταν αγνή και αθώα, επειδή είχε φόβο Θεού και υπακοή σ’ Αυτόν. Γι’ αυτό κι είχε μπει στη βασιλεία του Υιού Της προτού ακόμα Αυτός κηρύξει τη βασιλεία Του. Γιατί η βασιλεία του Θεού βρισκόταν μέσα Της (πρβλ. Λουκ. ιζ΄ 21).

Η παιδικότητά της την έκανε να τρομάξει με την εμφάνιση του αγγέλου. Η παιδική της απλότητα την έκανε ν’ απορήσει, να διερωτηθεί τί να σήμαινε ο ασπασμός του. Στη συμπεριφορά της αυτή δεν υπήρχε τίποτα το ψεύτικο, το θεατρικό. Όλα ήταν παιδικά, απλά, αγνά, καθαρά κι αθώα.

Ο μέγας αρχάγγελος, ο Γαβριήλ, που παρίστατο στη δημιουργία του ανθρώπου και του χρόνου, που είχε τη δύναμη να διαβάζει τις ψυχές των ανθρώπων, κατάλαβε αμέσως την ταραχή και τις ανήσυχες σκέψεις της Παρθένου πιο καθαρά απ’ ό,τι εμείς βλέπουμε το σώμα μας. Είδε την ταραχή της ψυχής της και την καθησύχασε γρήγορα με τα αγγελικά λόγια του:

«Μὴ φοβοῦ, Μαριάμ· εὗρες γὰρ χάριν παρὰ τῷ Θεῷ» (Λουκ. α΄ 30). Μη φοβάσαι, παιδί μου! Μη φοβάσαι κεχαριτωμένη κόρη του Θεού! Μη φοβάσαι υπερευλογημένη πάνω απ’ όλους τους ανθρώπους, γιατί από σένα θα ’ρθει η χάρη του Θεού σ’ ολόκληρο το ανθρώπινο γένος! Μὴ φοβοῦ, εὗρες γὰρ χάριν παρὰ τῷ Θεῷ! Τα τελευταία αυτά λόγια του αναιρούν τους ισχυρισμούς κάποιων δυτικών θεολόγων σχετικά με την «άσπιλη σύλληψή» Της, ότι δηλαδή η Παρθένος Μαρία γεννήθηκε από τους γονείς της χωρίς τη σκιά της αμαρτίας του Αδάμ. Αν ήταν έτσι τα πράγματα, γιατί να της πει ο άγγελος ότι βρήκε χάρη στο Θεό; Η χάρη και το έλεος του Θεού, που υποδηλώνουν και τη συγχώρηση, δίδονται σ’ εκείνον που έχει ανάγκη το έλεος, που το αναζητά. Η πάναγνος Παρθένος έκανε ηρωικές προσπάθειες για να οδηγήσει την ψυχή της στο Θεό. Και στην ανοδική αυτή προσπάθειά της συνάντησε το έλεος του Θεού.

Ο άγιος Ανδρέας Κρήτης, εμπνευσμένος από τη χάρη του Θεού για την αποστολή του αρχάγγελου Γαβριήλ, έγραψε το ακόλουθο σχόλιο για την Αγία Παρθένο:

«Μὴ φοβοῦ, εὗρες γὰρ χάριν παρὰ τῷ Θεῷ», μια χάρη που δεν την έλαβε ούτε η Σάρα ούτε η Ρεββέκα. Βρήκες τη χάρη που ούτε η Μεγάλη Άννα δεν αξιώθηκε να βρει. Έγιναν κι αυτές μητέρες, αλλά έχασαν την παρθενικότητά τους. Εσύ όμως έγινες μητέρα, αλλά διατήρησες και την παρθενία σου ανέπαφη. Γι’ αυτό μη φοβάσαι, γιατί βρήκες χάρη στο Θεό, μια χάρη που κανένας άλλος εκτός από Σένα δεν έλαβε από τότε που δημιουργήθηκε ο χρόνος.

Η αγνή ψυχή της Παρθένου ηρέμησε. Και τότε ο φτερωτός αρχάγγελος του Θεού της έδωσε το μεγαλύτερο από τα ουράνια μηνύματα: «Ἰδοὺ συλλήψῃ ἐν γαστρὶ καὶ τέξῃ υἱόν, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν. οὗτος ἔσται μέγας καὶ υἱὸς ὑψίστου κληθήσεται, καὶ δώσει αὐτῷ Κύριος ὁ Θεὸς τὸν θρόνον Δαυῒδ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ, καὶ βασιλεύσει ἐπὶ τὸν οἶκον Ἰακὼβ εἰς τοὺς αἰῶνας, καὶ τῆς βασιλείας αὐτοῦ οὐκ ἔσται τέλος» (Λουκ. α΄ 31-33). Ο αγγελιοφόρος του Θεού μιλάει καθαρά, με λεπτομέρειες. Θα συλλάβεις «ἐν γαστρὶ», λέει, δηλαδή σωματικώς. Την ίδια περίπου έκφραση χρησιμοποιεί ο Ψαλμωδός όταν λέει στον 50ο ψαλμό του (στιχ. 12) «καὶ πνεῦμα εὐθὲς ἐγκαίνισον ἐν τοῖς ἐγκάτοις μου». Δίνοντας έμφαση στο λόγο ἐν γαστρὶ ο αρχάγγελος, είναι σα να θέλει προκαταβολικά να μας προφυλάξει από τις πλανεμένες διδασκαλίες των αιρετικών Δοκητών ότι ο Χριστός τάχα δεν είχε πραγματικό σώμα κι ότι δε γεννήθηκε πραγματικά. Πως δεν ήταν δηλαδή πραγματικά και σωματικά άνθρωπος, αλλά ένα ομοίωμά του.

Αλλά και το όνομα Ιησούς είναι γεμάτο νοήματα. Αυτό το όνομα έφερε κι ο γιός του Ναυή, που οδήγησε τους Ισραηλίτες στη γη της επαγγελίας, προεικονίζοντας έτσι το ρόλο του Σωτήρα Ιησού που οδήγησε το ανθρώπινο γένος στην πραγματική κι αιώνια γη της επαγγελίας, τη βασιλεία των ουρανών.

Όλα τα υπόλοιπα που είπε ο Αρχάγγελος απέβλεπαν σε μια προσπάθεια να πείσει την Παρθένο πως ο γιός της θα ήταν ο αναμενόμενος Μεσσίας. Πως θα ήταν Υιός του Υψίστου. Πως ο Θεός θα του έδινε το θρόνο του Δαβίδ και πως θα γινόταν παντοτινός βασιλιάς του οίκου Ιακώβ.

Ολ’ αυτά βρίσκονταν στο νου κάθε Ισραηλίτη, αλλά πολύ περισσότερο στο νου της πνευματικά φωτισμένης Παρθένου Μαρίας. Το μόνο που έμενε τώρα ήταν ν’ αποκτήσει συγγενική σχέση με το Μεσσία. Ο Αρχάγγελος δεν της τ’ αποκάλυψε όλα σχετικά με τον Κύριο Ιησού, παρά μόνο όσα της ήταν γνωστά από τις προφητείες και κατανοητά από την αγία Γραφή. Δεν της μίλησε για τον παγκόσμιο και πανανθρώπινο ρόλο του Ιησού ως Σωτήρα όλων των ανθρώπων και των φυλών. Δεν της είπε πως θα είναι ο ιδρυτής της πνευματικής βασιλείας, ο κριτής ζώντων και νεκρών. Ακόμα λιγότερα της φανέρωσε πως ο Υιός της θα είναι ο Λόγος του Θεού, το Ένα από τα Τρία αιώνια Πρόσωπα της Αγίας Τριάδας. Αν της τα είχε πει ολ’ αυτά, η ταραχή της θα ήταν πολύ μεγαλύτερη. Η παιδικότητα κι η αγνότητά Της δεν την έκαναν και παντογνώστρια. Είχε πολλά ακόμα να μάθει από το γιο της, τόσο στον παρόντα χρόνο, όταν «συνετήρει τὰ ρήματα ταῦτα συμβάλλουσα ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτῆς» (Λουκ. β΄ 19), όσο και στην αιωνιότητα. Ο Αρχάγγελος κινήθηκε πιστά μέσα στο πλαίσιο της εβραϊκής παράδοσης και αντίληψης. Συγκέντρωσε και ένωσε οργανικά όλα όσα ήταν σκόρπια στους προφήτες (Ησ. θ΄ 6-8, ι΄ 16, ια΄ 1, Ιερ. κε΄ 5, λ΄ 9, Ιεζ. λδ΄ 24, Ωσηέ γ΄ 5, Μιχ. ε΄ 4, Ψαλμ. ρλα΄ 11, Δαν β΄ 44 κ.λπ.). Κι ολ’ αυτά τα γνώριζε καλά η Παρθένος. «Ὤμοσε Κύριος τῷ Δαυίδ ἀλήθειαν καὶ οὐ μὴ ἀθετήσει αὐτήν· ἐκ καρποῦ τῆς κοιλίας σου θήσομαι ἐπὶ τοῦ θρόνου σου» (Ψαλμ. ρλα΄ 11).

Η Παρθένος άκουσε το ουράνιο μήνυμα και με την παιδική της αγνότητα ρώτησε τον επισκέπτη της: «Πῶς ἔσται μοι τοῦτο, ἐπεὶ ἄνδρα οὐ γινώσκω;» (Λουκ. α΄ 34). Τα λόγια αυτά δεν εκφράζουν κάποια δυσπιστία στο αγγελικό μήνυμα, αλλά την καθαρότητα και την αθωότητά της. Τι θ’ απαντούσε κάποιος από σας σ’ ένα παρόμοιο μήνυμα που θα σας έφερνε ο πιο ασυνήθιστος επισκέπτης; Αυτό που θα γινόταν στη σίγουρα φοβισμένη και τρέμουσα καρδιά σας θα ήταν αυτό που ένιωσε κι η αγνή Παρθένος; Εκείνη δεν είπε κανένα λόγο παραπανίσιο. Αν η ερώτησή της ήταν παραπανίσια για την ίδια, δεν είναι όμως για μας. Για χάρη μας το ευλογημένο πνεύμα της έκανε την ερώτηση που όλοι μας θα θέλαμε να κάνουμε, αφού δεσμευόμαστε από τους φυσικούς νόμους. Για να’χουμε γέννηση, είναι απαραίτητος ο άντρας. Πού λοιπόν είναι ο άντρας εδώ; Αυτό είναι που όλοι μας θα είχαμε ρωτήσει, επειδή ζούμε μακριά από την ελευθερία που απολαμβάνει ο παντοδύναμος Θεός, επειδή νιώθουμε πάνω μας το βάρος των φυσικών νόμων. Έτσι για χάρη μας, ήταν απαραίτητο να κάνει η Παρθένος την ερώτηση αυτή. Για ν’ ακούσουμε την απάντηση του Θεού από τον Αρχάγγελο. Ποια απάντηση έδωσε ο Αρχάγγελος;

«Πνεῦμα Ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπὶ σὲ καὶ δύναμις ὑψίστου ἐπισκιάσει σοι· διὸ καὶ τὸ γεννώμενον ἅγιον κληθήσεται υἱὸς Θεοῦ. καὶ ἰδοὺ Ἐλισάβετ ἡ συγγενής σου καὶ αὐτὴ συνειληφυῖα υἱὸν ἐν γήρει αὐτῆς, καὶ οὗτος μὴν ἕκτος ἐστὶν αὐτῇ τῇ καλουμένῃ στείρᾳ· ὅτι οὐκ ἀδυνατήσει παρὰ τῷ Θεῷ πᾶν ρῆμα» (Λουκ. α΄ 35-37).

Αυτή είναι μια πλήρης και ικανοποιητική απάντηση. Ὅπου Θεὸς βούλεται, νικᾶται φύσεως τάξις. Όταν ο ζων Θεός εφαρμόζει το θέλημα Του για να εργαστεί τη σωτηρία του ανθρώπου, η φύση κι οι νόμοι της ατονούν, είναι σα να μην υπάρχουν. «Η χάρη δεν υπόκειται στο νόμο της φύσης», λέγει ο άγιος Γρηγόριος Νεοκαισαρείας. Ο ίδιος ο ανακαινιστής του κόσμου ολόκληρου, ο Κύριος Ιησούς, μαρτυρεί πως «τὸ πνεῦμα ἐστί τὸ ζωοποιοῦν» (Ιωάν. στ΄ 63).

Το Πνεύμα χορηγεί ζωή άμεσα και έμμεσα. Το Πνεύμα του Θεού έδωσε άμεσα ζωή στον παράδεισο, πριν από την πτώση. Μετά την πτώση έδινε ζωή έμμεσα, με τη δημιουργία ψυχής και σώματος. Αναφέρουμε την έμμεση αυτή ενέργεια του Αγίου Πνεύματος ως «φυσική», σύμφωνη με το φυσικό νόμο. Το Πνεύμα του Θεού όμως έχει το δικαίωμα και την απεριόριστη δυνατότητα να δώσει ζωή και άμεσα, σύμφωνα με τη θέληση και την πρόνοια του Θεού για τη σωτηρία των ανθρώπων. Αλλά και σε σχέση με την έμμεση δωρεά της ζωής, πάλι το Πνεύμα είναι ο Κύριος και Ζωοδότης. Από μόνη της η φύση δεν είναι παρά σκιά, ένα παραπέτασμα, απ’ όπου ενεργεί το Πνεύμα. Υπάρχουν όμως βαθμοί και στάδια εμμεσότητας. Το Πνεύμα μερικές φορές ενεργεί περισσότερο κι άλλες πάλι λιγότερο έμμεσα. Τέτοια παραδείγματα έχουμε με τις παραγωγικές και τις στείρες γυναίκες. Η Ελισάβετ ήταν στείρα, αλλά όχι απόλυτα. Το ίδιο γινόταν με τη μητέρα του Ισαάκ, του Σαμψών και του Σαμουήλ. Η σύλληψη μιας ηλικιωμένης γυναίκας δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι άμεση ενέργεια του Πνεύματος, αφού όλες οι γυναίκες που είναι απόγονοι της Εύας, παραγωγικές ή στείρες, συλλαμβάνουν «ἐν ἁμαρτίαις», δεν είναι αμέτοχες σαρκικών επιθυμιών και παθών. Η μόνη σύλληψη με άμεση ενέργεια, με την ενέργεια του Πνεύματος της ζωής, είναι η σύλληψη της πάναγνης Παρθένου Μαρίας. Στην ιστορία της δημιουργίας, από τον Αδάμ μέχρι το Χριστό, ποτέ δεν είχαμε περιστατικό τέτοιας γέννησης. Αυτή είναι η μοναδική περίπτωση στην ως τώρα ιστορία, αλλά και στην αιωνιότητα. Κι αυτή είναι η σύλληψη και γέννηση του Κυρίου και Θεού και Σωτήρα μας Ιησού Χριστού.

«Ὅτι οὐκ ἀδυνατήσει παρὰ τῷ Θεῷ πᾶν ρῆμα». Αυτό σημαίνει πως κάθε λόγος του Θεού εφαρμόζεται στην ολότητά του. Ο Θεός μας λέει με τον εμπνευσμένο προφήτη Του Ησαΐα: «Ἰδοὺ ἡ παρθένος ἐν γαστρὶ ἔξει καὶ τέξεται υἱόν» (Ησ. ζ΄ 14). Αυτό εκπληρώνεται τώρα. Από την ίδια τη στιγμή της δημιουργίας του κόσμου, το μόνο που μπορούμε να πούμε για το Θεό είναι πως «εἴπε καὶ ἐγενήθησαν». «Τὰ λόγια Κυρίου λόγια ἁγνά, ἀργύριον πεπυρωμένον, δοκίμιον τῆ γῆ, κεκαθαρμένον ἑπταπλασίως» (Ψαλμ. ια΄ 7).

Η Παρθένος Μαρία δεν αμφισβήτησε καθόλου τα θεϊκά λόγια που της αποκάλυψε ο Αρχάγγελος. Αν τα είχε αμφισβητήσει, όπως έκανε ο Ζαχαρίας ο ιερέας, ίσως είχε τιμωρηθεί όπως εκείνος. Μ’ όλο που στις απαντήσεις και των δυο τους υπάρχει κάποια ομοιότητα, η καρδιά τους ήταν εντελώς διαφορετική. Κι εκείνο που βλέπει ο Θεός είναι η καρδιά του ανθρώπου. Δυο ολότελα διαφορετικές καρδιές μπορούν να διατυπώσουν παρόμοια λόγια.

Η ταπεινή Παρθένος άκουσε την εξήγηση που της έδωσε ο αγγελιαφόρος του Θεού και συμπλήρωσε τη συζήτησή της με τον Αρχάγγελο με τα εξής λόγια: «Ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου· γένοιτό μοι κατὰ τὸ ρῆμά σου» (Λουκ. α΄ 28). Δεν είπε, «ἰδοὺ ἡ δούλη σου, αρχάγγελε», αλλά «ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου». Γνώριζε πως ο αρχάγγελος ήταν απλά αγγελιοφόρος του Θεού, μετέφερε το θέλημά Του. Ήταν κι αυτός δυνατός και αθάνατος, αλλά ως υπηρέτης του ζώντος Θεού. Από την άλλη μεριά δεν είπε «γένοιτό μοι κατά το ρήμα του Κυρίου», αλλά «κατά το ρήμά σου». Έδειξε έτσι σεβασμό και τιμή στον αθάνατο λειτουργό του ουράνιου οικοδεσπότη. Κι οι δυο αυτές σκέψεις της φανερώνουν την άμεση υπακοή και την τέλεια ταπείνωσή της. Τέτοια σοφή απάντηση μόνο μια καρδιά που πλημμύριζε από καθαρότητα μπορούσε να δώσει. Γιατί σε τέτοια καρδιά δίδεται εύκολα και άμεσα αληθινή σοφία. Τη στιγμή του πειρασμού στον παράδεισο η Εύα την ξέχασε αυτή τη γλώσσα και πρόσεξε τα λόγια του σατανά, η καρδιά της τη στιγμή αυτή ήταν ακάθαρτη, σκοτισμένη. Λόγω του σκοτισμού αυτού η σοφία την εγκατέλειψε. Η υπερηφάνεια και η παρακοή σκότισαν την καρδιά της αλλά και το νου της. Από την υπερηφάνεια και την παρακοή της στο Θεό ο παλιός κόσμος γκρεμίστηκε, το γένος των ανθρώπων παραμορφώθηκε κι η κτίση ολόκληρη στενάζει. Ο νέος κόσμος έπρεπε να θεμελιωθεί στην ταπείνωση και την υπακοή. Η ταπείνωση κι η υπακοή της Παναγίας Μητέρας του Θεού υπερβαίνουν κάθε λόγο. Μόνο ο Υιός της, ο Σωτήρας κι ανακαινιστής του κόσμου, θα την ξεπεράσει σε ταπείνωση κι υπακοή.

Τελικά ο φτερωτός αγγελιοφόρος του «κεφαλαίου της σωτηρίας» μας πέταξε ψηλά στον ουρανό, κοντά στους αθάνατους συντρόφους του. Τα καλά νέα, ο «ευαγγελισμός» του, δεν είναι ένας απλός λόγος, αλλά μεταφράστηκε αμέσως σε έργο, όπως και κάθε λόγος του Θεού. Ο Θεός μιλάει και γίνεται, «εἶπε καὶ ἐγένετο». Στη γη, που ήταν καταραμένη λόγω του χωρισμού της από το Θεό και της επίδρασης που δεχόταν από τις δυνάμεις του σκότους, δεν είχε φτάσει ποτέ ένα τόσο χαρμόσυνο κι ελπιδοφόρο μήνυμα σαν κι αυτό που έφερε ο αστραφτερός και θαυμάσιος αρχάγγελος Γαβριήλ. Ποια γλώσσα δε θα τον δοξάσει και ποια καρδιά δε θα νιώσει ευγνωμοσύνη απέναντί του;

Ποτέ ήλιος δεν καθρεφτίστηκε τόσο λαμπερά σε διαυγή νερά, όσο στον καθρέφτη της πάναγνης καρδιάς της Παρθένου Μαρίας. Γράφει ο όσιος Εφραίμ ο Σύρος για την παρθενία:

Ω παρθενία, που χαροποιείς την καρδιά και ουρανοποιείς τη γη!

Ω παρθενία, κτήμα αγαθό, αμόλυντο από άγρια θηρία!

Ω παρθενία, που κατοικείς στις άκακες και ταπεινές ψυχές και μεταποιείς το λαό του Θεού!

Ω παρθενία, που ανθίζεις σαν λουλούδι στην ψυχή και στο σώμα και πλημμυρίζεις τον οίκο με το άρωμά σου!

Η διαυγής πρωινή αυγή, απ’ όπου προβαίνει ο ήλιος, θα σάστιζε μπροστά στην καθαρότητα κι αγνότητα της Παρθένου Μαρίας, από την οποία γεννήθηκε ο αθάνατος ήλιος της δικαιοσύνης, ο Χριστός και Σωτήρας μας. Ποιο γόνυ δε θα κλίνει μπροστά της και ποια γλώσσα δε θα κραυγάσει:

«Χαίρε, ευλογημένη! Χαίρε, αυγή της σωτηρίας του ανθρώπου! Χαίρε, τιμιωτέρα των Χερουβίμ και ενδοξοτέρα των Σεραφείμ! Δόξα στον Υιό σου, τον Κύριο Ιησού Χριστό, τον Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα, την ομοούσια και αδιαίρετη Τριάδα, τώρα και πάντα και στους αιώνες των αιώνων». Αμήν!

Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς, Θεός επί γης, άνθρωπος εν ουρανώ: Από τον Ευαγγελισμό στην Χριστού Γέννηση: Ομιλίες Α΄, μετάφραση-επιμέλεια Πέτρος Μπότσης, 2η έκδ., Αθήνα, Μπότσης Πέτρος, 2014.