Στὴν ἀρχὴ τῆς Μεγάλης Σαρακοστῆς, στὸ μεγάλο ἀπόδειπνο τῶν τεσσάρων πρώτων ἡμερῶν τῆς Ἃ΄ Ἑβδομάδας τῶν Νηστειῶν διαβάζεται χωρισμένος σὲ τέσσερα μέρη ὁ Μεγάλος Κανόνας καὶ ὁλόκληρος τὴν Πέμπτη της Ἐ΄ ἑβδομάδας τῶν Νηστειῶν. Ψάλλεται σὲ ἦχο πλ. β΄ ποὺ εἶναι ἰδιαίτερα κατανυκτικός, ἐκφραστικός του πένθους καὶ τῆς συντριβῆς τῆς καρδιᾶς
Μποροῦμε νὰ περιγράψουμε τὸ κανόνα αὐτὸ σὰν ἕνα θρῆνο μετάνοιας ποὺ μᾶς μεταφέρει στὸ βάθος καὶ στὸ πεδίο δράσης τῆς ἁμαρτίας, κλονίζοντας τὴ ψυχή μας μὲ τὴν ἀπόγνωση, τὴ μετάνοια καὶ τὴν ἐλπίδα. Μὲ μιὰ μοναδικὴ τέχνη ὁ Ἅγιος Ἀνδρέας συνυφαίνει τὰ μεγάλα βιβλικὰ θέματα: Ἀδὰμ καὶ Εὕα, Παράδεισος καὶ Πτώση, Πατριάρχες, Νῶε καὶ κατακλυσμός, Δαβίδ, Χώρα τῆς Ἐπαγγελίας καὶ τελικὰ Χριστὸς καὶ Ἐκκλησία, ὁμολογία τῶν ἁμαρτιῶν καὶ μετάνοια. Τὰ γεγονότα τῆς ἱερῆς ἱστορίας παρουσιάζονται σὰν γεγονότα τῆς ζωῆς μου. Οἱ ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ στὸ παρελθὸν ἀποβλέπουν σὲ μένα καὶ στὴ σωτηρία μου, ἡ τραγωδία τῆς ἁμαρτίας καὶ ἡ προδοσία παρουσιάζονται σὰν προσωπικὰ δική μου τραγωδία. Ἡ ζωή μου παρουσιάζεται σὰν ἕνα κομμάτι τῆς μεγάλης πάλης ἀνάμεσα στὸ Θεὸ καὶ τὶς δυνάμεις τοῦ σκότους ποὺ ἐπαναστατοῦν ἐναντίον του.
Ἡ πνευματικὴ ἱστορία τοῦ κόσμου εἶναι ἐπίσης καὶ δική μου ἱστορία. Γίνονται γιὰ μένα μιὰ πρόκληση μὲ τὰ ἀποφασιστικὰ γεγονότα καὶ τὶς πράξεις ἀπὸ τὸ παρελθόν, ποὺ τὸ νόημά τους καὶ ἡ δύναμή τους εἶναι αἰώνια, γιατί κάθε ἀνθρώπινη ψυχὴ – μοναδικὴ καὶ ἀνεπανάληπτη – συγκινεῖται ἀπὸ τὸ ἴδιο δράμα, ἀντιμετωπίζει τὴν ἴδια τελικὰ ἐκλογή, ἀνακαλύπτει τὴν ἴδια πραγματικότητα.
Τὸ ἔργο καὶ ὁ σκοπὸς τοῦ Μεγάλου Κανόνα εἶναι νὰ ξεσκεπάσει τὴν ἁμαρτία καὶ ἔτσι νὰ μᾶς ὁδηγήσει στὴ μετάνοια. Η ἀποκάλυψη αὐτή, δὲν γίνεται μὲ ὁρισμοὺς καὶ ἀπαριθμήσεις, ἀλλὰ μὲ μιὰ βαθειὰ ἐνατένηση στὴ μεγάλη βιβλικὴ ἱστορία ποὺ εἶναι ἡ ἴδια ἡ ἱστορία τῆς ἁμαρτίας, τῆς μετάνοιας καὶ τῆς συγγνώμης.
Καταλαβαίνουμε ὅτι ἁμαρτία εἶναι, πρῶτα ἀπ’ ὅλα, ἡ ἄρνηση ὅτι ἡ ζωὴ εἶναι προσφορὰ ἢ θυσία στὸ Θεό, μὲ ἄλλα λόγια δηλαδή, ἡ ἄρνηση ὅτι ἡ ζωὴ ἔχει θεϊκὸ προσανατολισμό, ὅτι ἡ ἁμαρτία, ἑπομένως, εἶναι ἀπὸ τὶς ρίζες της, ἡ παρέκκλιση τῆς ἀγάπης μας ἀπὸ τὸν τελικὸ σκοπό της.
Γιὰ νὰ καταλάβουμε σωστὰ τὸν Μεγάλο Κανόνα θὰ πρέπει νὰ ξέρουμε τὴν Ἁγία Γραφὴ καὶ νὰ ἔχουμε τὴν ἱκανότητα νὰ μεταφέρουμε τὰ νοήματά του στὴ ζωή μας.
Κανόνες στὴν ἐκκλησιαστικὴ ὑμνογραφία λέγονται ὕμνοι μεγάλοι, ἀποτελούμενοι ἀπὸ μικρότερες ἑνότητες, ποὺ ὀνομάζονται Ὠδές. Κάθε Ὠδὴ (σημαίνει ἄσμα θρησκευτικό, ἀπὸ τὸ ρῆμα ἄδω) ἀποτελεῖται ἀπὸ τὸν εἱρμό, ποὺ εἶναι ἡ πρώτη στροφὴ κάθε Ὠδῆς καὶ χρησιμεύει σὰν ὑπόδειγμα καὶ βάση τῶν στροφῶν ποὺ ἀκολουθοῦν, τὰ λεγόμενα τροπάρια (τρέπονται σύμφωνα μὲ τὸν εἱρμό).
Μέγας ὀνομάσθηκε γιὰ τὴν ἔκτασή του, ἀποτελεῖται ἀπὸ ἐννέα ὠδές, ἕντεκα εἱρμοὺς (ἡ β΄καὶ ἡ γ΄ ὠδὴ ἔχουν ἀπὸ δύο εἱρμοὺς) καὶ 250 τροπάρια (25 ἡ ἃ΄ ὠδή, 41 ἡ β΄, 28 ἡ γ΄, 29 ἡ δ΄, 23 ἡ ἐ΄, 33 ἡ στ΄, 22 ἡ ζ΄, 22 ἡ ἡ΄ καὶ 27 ἡ θ΄).
Συντάχθηκε ἀπὸ τὸν Ἅγιο Ἀνδρέα ἀρχιεπίσκοπο Κρήτης, ὁ ὁποῖος γεννήθηκε γύρω στὰ 660 στὴ Δαμασκό. Ἔγινε μοναχὸς στὰ Ἱεροσόλυμα καὶ κληρικὸς στὴ Κωνσταντινούπολη. Ψηφίσθηκε μετὰ τὸ 710 ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης. Ἄφησε πλούσιο συγγραφικὸ ἔργο, κυρίως ὑμνογραφικὸ καὶ ὀμηλιτικό.
Τὴν Πέμπτη της Ἐ΄ ἑβδομάδας τῶν Νηστειῶν, στὰ μοναστήρια ψάλλεται ὁλόκληρος τὴν δ΄ ὥρα τῆς νύκτας, γύρω στὰ μεσάνυχτα καὶ στοὺς ἐνοριακοὺς ναοὺς τὸ βράδυ τῆς Τετάρτης μαζὶ μὲ τὸ μικρὸ ἀπόδειπνο, τῆς ἴδιας ἑβδομάδας.
Τὸ θέμα καὶ τὸ σκοπὸ τοῦ Κανόνα περιγράφει τὸ συναξάρι τῆς Ἐ΄ Ἑβδομάδας τῶν Νηστειῶν: Ὁ ποιητής, μὲ πλῆθος ἁγιογραφικῶν ἱστορημάτων καὶ παραδειγμάτων, θετικῶν καὶ ἀρνητικῶν, ἀπὸ τὴν πλάση καὶ τὴ πτώση τοῦ Ἀδὰμ ὡς τὴν Ἀνάληψη τοῦ Χριστοῦ καὶ τὸν εὐαγγελισμὸ τῆς ἀνθρωπότητος ἀπὸ τοὺς Ἀποστόλους, παρακινεῖ κάθε ψυχὴ νὰ μιμεῖται τὶς καλὲς πράξεις, ν’ ἀποφεύγει τὶς φαῦλες καὶ νὰ καταφεύγει πάντα στὸ Θεὸ μὲ μετάνοια, δάκρυα, ἐξομολόγηση καὶ κάθε εὐαρέστηση.
Μποροῦμε νὰ περιγράψουμε τὸ κανόνα αὐτὸ σὰν ἕνα θρῆνο μετάνοιας ποὺ μᾶς μεταφέρει στὸ βάθος καὶ στὸ πεδίο δράσης τῆς ἁμαρτίας, κλονίζοντας τὴ ψυχή μας μὲ τὴν ἀπόγνωση, τὴ μετάνοια καὶ τὴν ἐλπίδα. Μὲ μιὰ μοναδικὴ τέχνη ὁ Ἅγιος Ἀνδρέας συνυφαίνει τὰ μεγάλα βιβλικὰ θέματα: Ἀδὰμ καὶ Εὕα, Παράδεισος καὶ Πτώση, Πατριάρχες, Νῶε καὶ κατακλυσμός, Δαβίδ, Χώρα τῆς Ἐπαγγελίας καὶ τελικὰ Χριστὸς καὶ Ἐκκλησία, ὁμολογία τῶν ἁμαρτιῶν καὶ μετάνοια. Τὰ γεγονότα τῆς ἱερῆς ἱστορίας παρουσιάζονται σὰν γεγονότα τῆς ζωῆς μου. Οἱ ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ στὸ παρελθὸν ἀποβλέπουν σὲ μένα καὶ στὴ σωτηρία μου, ἡ τραγωδία τῆς ἁμαρτίας καὶ ἡ προδοσία παρουσιάζονται σὰν προσωπικὰ δική μου τραγωδία. Ἡ ζωή μου παρουσιάζεται σὰν ἕνα κομμάτι τῆς μεγάλης πάλης ἀνάμεσα στὸ Θεὸ καὶ τὶς δυνάμεις τοῦ σκότους ποὺ ἐπαναστατοῦν ἐναντίον του.
Ἡ πνευματικὴ ἱστορία τοῦ κόσμου εἶναι ἐπίσης καὶ δική μου ἱστορία. Γίνονται γιὰ μένα μιὰ πρόκληση μὲ τὰ ἀποφασιστικὰ γεγονότα καὶ τὶς πράξεις ἀπὸ τὸ παρελθόν, ποὺ τὸ νόημά τους καὶ ἡ δύναμή τους εἶναι αἰώνια, γιατί κάθε ἀνθρώπινη ψυχὴ – μοναδικὴ καὶ ἀνεπανάληπτη – συγκινεῖται ἀπὸ τὸ ἴδιο δράμα, ἀντιμετωπίζει τὴν ἴδια τελικὰ ἐκλογή, ἀνακαλύπτει τὴν ἴδια πραγματικότητα.
Τὸ ἔργο καὶ ὁ σκοπὸς τοῦ Μεγάλου Κανόνα εἶναι νὰ ξεσκεπάσει τὴν ἁμαρτία καὶ ἔτσι νὰ μᾶς ὁδηγήσει στὴ μετάνοια. Η ἀποκάλυψη αὐτή, δὲν γίνεται μὲ ὁρισμοὺς καὶ ἀπαριθμήσεις, ἀλλὰ μὲ μιὰ βαθειὰ ἐνατένηση στὴ μεγάλη βιβλικὴ ἱστορία ποὺ εἶναι ἡ ἴδια ἡ ἱστορία τῆς ἁμαρτίας, τῆς μετάνοιας καὶ τῆς συγγνώμης.
Καταλαβαίνουμε ὅτι ἁμαρτία εἶναι, πρῶτα ἀπ’ ὅλα, ἡ ἄρνηση ὅτι ἡ ζωὴ εἶναι προσφορὰ ἢ θυσία στὸ Θεό, μὲ ἄλλα λόγια δηλαδή, ἡ ἄρνηση ὅτι ἡ ζωὴ ἔχει θεϊκὸ προσανατολισμό, ὅτι ἡ ἁμαρτία, ἑπομένως, εἶναι ἀπὸ τὶς ρίζες της, ἡ παρέκκλιση τῆς ἀγάπης μας ἀπὸ τὸν τελικὸ σκοπό της.
Γιὰ νὰ καταλάβουμε σωστὰ τὸν Μεγάλο Κανόνα θὰ πρέπει νὰ ξέρουμε τὴν Ἁγία Γραφὴ καὶ νὰ ἔχουμε τὴν ἱκανότητα νὰ μεταφέρουμε τὰ νοήματά του στὴ ζωή μας.
Κανόνες στὴν ἐκκλησιαστικὴ ὑμνογραφία λέγονται ὕμνοι μεγάλοι, ἀποτελούμενοι ἀπὸ μικρότερες ἑνότητες, ποὺ ὀνομάζονται Ὠδές. Κάθε Ὠδὴ (σημαίνει ἄσμα θρησκευτικό, ἀπὸ τὸ ρῆμα ἄδω) ἀποτελεῖται ἀπὸ τὸν εἱρμό, ποὺ εἶναι ἡ πρώτη στροφὴ κάθε Ὠδῆς καὶ χρησιμεύει σὰν ὑπόδειγμα καὶ βάση τῶν στροφῶν ποὺ ἀκολουθοῦν, τὰ λεγόμενα τροπάρια (τρέπονται σύμφωνα μὲ τὸν εἱρμό).
Μέγας ὀνομάσθηκε γιὰ τὴν ἔκτασή του, ἀποτελεῖται ἀπὸ ἐννέα ὠδές, ἕντεκα εἱρμοὺς (ἡ β΄καὶ ἡ γ΄ ὠδὴ ἔχουν ἀπὸ δύο εἱρμοὺς) καὶ 250 τροπάρια (25 ἡ ἃ΄ ὠδή, 41 ἡ β΄, 28 ἡ γ΄, 29 ἡ δ΄, 23 ἡ ἐ΄, 33 ἡ στ΄, 22 ἡ ζ΄, 22 ἡ ἡ΄ καὶ 27 ἡ θ΄).
Συντάχθηκε ἀπὸ τὸν Ἅγιο Ἀνδρέα ἀρχιεπίσκοπο Κρήτης, ὁ ὁποῖος γεννήθηκε γύρω στὰ 660 στὴ Δαμασκό. Ἔγινε μοναχὸς στὰ Ἱεροσόλυμα καὶ κληρικὸς στὴ Κωνσταντινούπολη. Ψηφίσθηκε μετὰ τὸ 710 ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης. Ἄφησε πλούσιο συγγραφικὸ ἔργο, κυρίως ὑμνογραφικὸ καὶ ὀμηλιτικό.
Τὴν Πέμπτη της Ἐ΄ ἑβδομάδας τῶν Νηστειῶν, στὰ μοναστήρια ψάλλεται ὁλόκληρος τὴν δ΄ ὥρα τῆς νύκτας, γύρω στὰ μεσάνυχτα καὶ στοὺς ἐνοριακοὺς ναοὺς τὸ βράδυ τῆς Τετάρτης μαζὶ μὲ τὸ μικρὸ ἀπόδειπνο, τῆς ἴδιας ἑβδομάδας.
Τὸ θέμα καὶ τὸ σκοπὸ τοῦ Κανόνα περιγράφει τὸ συναξάρι τῆς Ἐ΄ Ἑβδομάδας τῶν Νηστειῶν: Ὁ ποιητής, μὲ πλῆθος ἁγιογραφικῶν ἱστορημάτων καὶ παραδειγμάτων, θετικῶν καὶ ἀρνητικῶν, ἀπὸ τὴν πλάση καὶ τὴ πτώση τοῦ Ἀδὰμ ὡς τὴν Ἀνάληψη τοῦ Χριστοῦ καὶ τὸν εὐαγγελισμὸ τῆς ἀνθρωπότητος ἀπὸ τοὺς Ἀποστόλους, παρακινεῖ κάθε ψυχὴ νὰ μιμεῖται τὶς καλὲς πράξεις, ν’ ἀποφεύγει τὶς φαῦλες καὶ νὰ καταφεύγει πάντα στὸ Θεὸ μὲ μετάνοια, δάκρυα, ἐξομολόγηση καὶ κάθε εὐαρέστηση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου