Ο Θωμάς

 Το βράδυ της Κυριακής του Πάσχα ο Κύριος εμφανίζεται στους συγκεντρωμένους μαθητές. «Τῶν θυρῶν κεκλεισμένων», βρίσκεται ξαφνικά ανάμεσα τους· έτσι ακριβώς εισέρχεται και στις ψυχές που φαινομενικά είναι οι πιο κλειστές γι’ Αυτόν. Δύο φορές λέει στους μαθητές: «Εἰρήνη ὑμῖν». Υπάρχει μια απόχρωση ανάμεσα στις δύο αυτές ευλογίες. Την πρώτη φορά ο Κύριος δίνει την ειρήνη στις αναστατωμένες ψυχές των ίδιων των μαθητών. Τη δεύτερη τούς τη δίνει για να τη μεταδίδουν στους άλλους, επειδή αμέσως προσθέτει: «Καθὼς ἀπέσταλκέ με ὁ πατήρ, κἀγὼ πέμπω ὑμᾶς». Κατόπιν φύσηξε στα πρόσωπα τους: «Λάβετε Πνεύμα Ἅγιον· ἄν τινων ἀφῆτε τὰς ἀμαρτίας, ἀφίενται αὐτοῖς, ἄν τινων κρατῆτε, κεκράτηνται». Έχουν λοιπόν ήδη δεχθεί το Άγιο Πνεύμα, κι όμως δεν είναι ακόμη Πεντηκοστή. Το Πνεύμα είναι μέσα τους άδηλο, αλλά την Πεντηκοστή θα δούμε την έκδηλη, δυναμική έλευσή του. Κατά παρόμοιο τρόπο το Πνεύμα μπορεί να αναπαύεται και στη δική μας ψυχή, χωρίς να δείχνει τη δράση και τη δύναμη Του – η ψυχή θα χρειαστεί ακόμη τη Χάρη της Πεντηκοστής.

Ο Θωμάς απουσίαζε. Η διήγηση των μαθητών περί της εμφανίσεως του Κυρίου τον αφήνει με αμφιβολίες: «Αν δεν δω στα χέρια Του τα ίχνη από τα καρφιά και αν δε βάλω το δάκτυλό μου στον τύπο των ήλων κι αν δεν ψηλαφήσω την πλευρά Του, δεν θα πιστέψω». Κυλάει μία βδομάδα· κι ο Ιησούς εμφανίζεται και πάλι στους μαθητές. Προσκαλεί τον Θωμά να ψηλαφήσει. Τον παρακινεί να μην είναι άπιστος, αλλά πιστός. Και ο Θωμάς ανταποκρίνεται με μια πράξη πίστης και λατρείας: «Ὁ Κύριός μου καὶ ὁ Θεός μου!». Ο Ιησούς επανέρχεται: «Μακάριοι οἱ μὴ ἰδόντες καὶ πιστεύσαντες».

Για να λέμε την αλήθεια, ο Χριστός δεν επικρίνει τον Θωμά. Εξάλλου, οι άλλοι μαθητές δεν θα ήταν λιγότερο αξιοκατάκριτοι, διότι κι αυτοί πίστεψαν στην Ανάσταση μόνον αφού είδαν τον Αναστημένο. Ο Ιησούς δεν έχει αντίρρηση το ανθρώπινο πνεύμα να καταφεύγει σε κάποιες αποδείξεις αξιοπιστίας. Και είναι ωραίο να μπορούμε να πείθουμε τους άλλους ότι η πίστη μας μπορεί να ξεπερνά τη λογική, όμως δεν είναι παράλογη. Ο Κύριος όμως μακαρίζει ειδικώς εκείνους που πιστεύουν ασυζητητί στον Λόγο Του, επειδή μέσα σ’ αυτόν βρίσκουν τη μοναδική και προσφιλή λαλιά Του.

Το Ευαγγέλιο σήμερα μας ζητά να είμαστε επιφυλακτικοί ενώπιον κάθε εκδοχής του χριστιανικού μηνύματος που θα καταργούσε τον Σταυρό και τη Σταύρωση. Ο κίνδυνος να νοθευτεί το μήνυμα αυτό προέρχεται από δύο διαφορετικές πλευρές. Υπάρχουν αυτοί που «στρογγυλεύουν» και «εξευγενίζουν» τον Χριστό μέχρι του σημείου να Τον κάνουν έναν μειλίχιο, αξιαγάπητο ηθικοδιδάσκαλο. Το μυστήριο του Σταυρού τούς φαίνεται πολύ σκληρό, απαράδεκτο για το «σύγχρονο πνεύμα». Υπάρχουν επίσης οι γνωστικοί και οι ψευδομυστικιστές που, γεμάτοι από ιδέες περί ενσαρκώσεως, μεταμορφώσεως και θεώσεως, όταν έρθουν στο περί σωτηρίας, δεν αφήνουν πουθενά στην αντίληψή τους κανένα χώρο για τον Σταυρό. Και οι μεν και οι δε -ουμανιστές, θεοσοφιστές ή ανθρωποσοφιστές, κ.ά.- έχουν ως κοινό χαρακτηριστικό την αποστροφή για ό,τι ο Σταυρός σημαίνει πρακτικά, δηλαδή για τη μετάνοια, την άσκηση, τη θυσία. Εμείς ας απορρίπτουμε και τις δύο εκδοχές του Χριστού που μας παρουσιάζουν. Ας απαιτούμε, σαν τον Θωμά, να βλέπουμε και να ψηλαφούμε τις πληγές του Κυρίου μας. Ξέρουμε ότι ένας Χριστός που δεν φέρει τους «τύπους τῶν ἥλων» δεν είναι αυθεντικός. Κι ας φυλάμε τη λατρεία μας για τον Εσταυρωμένο και μόνο γι’ Αυτόν.

Το περιστατικό με τον Θωμά υπονοεί και κάτι ακόμη. Μπορούμε σήμερα να αγγίξουμε με τα χέρια μας την πληγωμένη σάρκα του Σωτήρος; Εμείς, που δεν έχουμε τη δυνατότητα να Τον δούμε, μπορούμε να βεβαιωθούμε ότι δεν λατρεύουμε ένα φάντασμα, αλλά τον Ζωντανό Θεό; Ναι, αυτή η δυνατότητα έχει δοθεί σε όλους τους ανθρώπους.

Ο Ιησούς ζει με τρόπο αόρατο αλλά πραγματικό στο πρόσωπο όλων των ανθρώπων που, με σάρκα και οστά, μας περιβάλλουν. Τις πληγές Του από τη σταύρωση μπορούμε να τις ψηλαφήσουμε και να τις προσκυνήσουμε στο πρόσωπο των αρρώστων, των φτωχών, όλων των ανθρώπων που υποφέρουν και που δι’ αυτών παρατείνεται η αγωνία του Χριστού. Είναι τα μέλη του μυστικού Του Σώματος, τα οποία μετέχουν στο Πάθος της θείας Κεφαλής τους. Ο Ιησούς μάς λέει: «Αν αμφιβάλλεις ότι σταυρώθηκα και αναστήθηκα για σένα, σκύψε προς τα μέλη μου που υποφέρουν. Ψηλάφησέ με, απλώνοντας προς αυτούς χέρι βοηθείας. Προσφέροντας σ’ αυτούς, θα με βρεις. Κάνε γι’ αυτούς κάτι που σου στοιχίζει. Θυσίασε κάτι γι’ αυτούς. Και να, εκεί θα με ανακαλύψεις. Θα σου απαντήσω με περίσσια Χάριτος. Θα με νιώσεις ζωντανό και παρόντα. Θα γευτείς την πραγματικότητα, τη δύναμη της Αναστάσεως μου».

Δεν μου έχει δοθεί η δυνατότητα να βλέπω συνεχώς το Άγιο Πρόσωπό Του, αλλά θα μου εμφανιστεί πίσω από τα πρόσωπα των αδελφών μου· μέσα από τη συμπάθεια θα ξανασμίξω με το Πάθος. Θα αγγίξω τον αδελφό μου που πονά και θα πω: «Ὁ Κύριός μου καὶ ὁ Θεός μου, δόξα σοι».

Lev Gillet (ενός Μοναχού της Ανατολικής Εκκλησίας), Πασχαλινή κατάνυξη, 1η έκδοση, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα, 2009