Ιωήλ Φραγκάκος (Μητροπολίτης Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας)
«Και έφαγον πάντες και χορτάσθησαν»
Μετά το θάνατο του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου ο Χριστός αναχωρεί στην έρημο. Αναχωρεί στην έρημο, για να φυλάξει τον εαυτό Του για τον κατάλληλο καιρό του Σταυρού. Δεν είχε έλθει η ώρα για το πάθος Του. Ο άλλος Ευαγγελιστής γράφει πως αναχώρησε στην έρημο για να δώσει την ευκαιρία στους μαθητές Του να ξεκουρασθούν (Μαρκ. 6,31). Ανεχώρησαν σε κάποια έρημο της πόλεως Βηθσαιδά (Λουκ. 9,10). Στο χώρο αυτό έκανε το θαύμα των πέντε άρτων.
Οι συνθήκες του θαύματος τα αρνητικά δεδομένα είναι περισσότερα απ’ τα θετικά στο θαύμα των πέντε άρτων, γράφει ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Δημήτριος. Ο τόπος ήταν έρημος και δεν υπήρχε κάποια εστία ανεφοδιασμού για τον κόσμο. Η ώρα ήταν περασμένη· «Η μεν ημέρα κλίνειν ήρξατο», καθώς είπε Λουκάς· «αυτοί δε παρέμειναν άσιτοι», δηλαδή η ημέρα τελείωνε, αλλά αυτοί παρέμειναν άσιτοι, σημειώνει ο Ευθύμιος Ζιγαβηνός. Ο πολύς ο κόσμος είχε αιχμαλωτευθεί απ’ τη διδασκαλία, για να μπορέσουν οι άνθρωποι να ψάξουν να βρουν κάτι να φάνε (οπ. π.). Κατά την Αγία Γραφή «‹ου λιμοκτονήσει Κύριος ψυχήν δικαίαν» (Παροιμ. 10,3), δηλαδή ο Κύριος δεν θα αφήσει να πεθάνει απ’ την πείνα η ψυχή που είναι δίκαιη. Ο Χριστός είχε αποφασίσει να τους θρέψει με τον παράδοξο αυτό τρόπο, αλλά περίμενε να Του το ζητήσουν να μη φανεί πως κάνει θαύματα προς εντυπωσιασμό. Άφησε να πεινάσουν υπερβολικά, προκειμένου να λάβουν μεγαλύτερη αίσθηση του θαύματος.
Άλλες πλευρές του θαύματος
Πριν κάνει το θαύμα προσευχήθηκε στον Πατέρα Του· «αναβλέψας εις τον ουρανόν ευλόγησεν» (Ματθ. 14,19). Εδώ βλέπουμε το μυστήριο της ενσάρκου οικονομίας, δηλαδή ο Χριστός ήταν τέλειος άνθρωπος, γι’ αυτό και προσεύχεται όπως κάνουν όλοι που έχουν την ανθρώπινη φύση. Μετά προσευχήθηκε στον Πατέρα Του, λέγει ο ιερός Χρυσόστομος, για να δώσει να καταλάβουν όλοι πως δεν είναι αντίθεος, αλλ’ έχει την προέλευσή Του από το Θεό «και ότι ίσος εστί», δηλαδή είναι ίσος με το Θεό Πατέρα. Ο Μωϋσής στην έρημο παρακάλεσε το Θεό κι έδωσε στους Ισραηλίτες το μάννα ανάλογα με την ανάγκη, που είχαν, όπως κι ο Ηλίας έδωσε στη χήρα γυναίκα στα Σάρεπτα της Σιδώνας το λάδι και το αλεύρι μόνον για τον καιρό του λιμού, ενώ ο Κύριος πολλαπλασίασε τους πέντε άρτους χωρίς φειδώ, με αποτέλεσμα να έχουν περισσεύματα «δώδεκα κοφίνους πλήρεις» (Ματθ. 14,20).
Στους μαθητές του δίνει άρτους, για να τους μοιράσουν στο πλήθος, για να θυμούνται μόνιμα και συνεχώς το θαύμα. Ακόμη τους δίνει τους άρτους, για να μη νομισθεί πως κατά φαντασία θαυματούργησε. Τα περισσεύματα είναι δείγματα ατράνταχτης αλήθειας. Το θαύμα των πέντε άρτων είναι σύμβολο και της θείας Ευχαριστίας. Η θεία Ευχαριστία είναι ο ουράνιος άρτος των ανθρώπων. Ακόμη μπορεί οι άρτοι να συμβολίζουν και τα πολλά χαρίσματα του αγίου Πνεύματος. Ο Κύριος τρέφει το λαό Του και την Εκκλησία Του με τον εαυτό Του. Ο Χριστός είναι ο ζωοποιός άρτος.
Το κοινωνικό πρόβλημα
Πολλοί διαβάζοντας το θαύμα των πέντε άρτων ίσως κάνουν σκέψεις πως ο Χριστός πρέπει να λύσει το κοινωνικό πρόβλημα των ανθρώπων που συνδέεται με τις βιοποριστικές τους ανάγκες κατά τρόπο μαγικό. Κάπως έτσι πίστευαν και οι άνθρωποι της εποχής Του (Ιωάν. 6,26). Νόμιζαν πως ο Χριστός θα έκανε κάθε μέρα το ίδιο θαύμα και θα τους απάλλασε από την εργασία. Ο Χριστός δεν περιφρονεί τα υλικά αγαθά, αλλά τα ιεραρχεί. Πρώτα είναι η βρώση η μένουσα (οπ. π. στιχ. 27) και μετά η πρόσκαιρη. Πρώτα βάζει την πνευματική καλλιέργεια του ανθρώπου και μετά τα υλικά αγαθά. Η αγχώδης μέριμνα και η επίμονη προσπάθεια για την απόκτηση των αγαθών που προέρχονται, είναι καταδικαστέες απ’τό Χριστό.
Η Εκκλησία ενδιαφέρεται το ίδιο για τις υλικές ανάγκες του ανθρώπου, αλλά βάζει μία σειρά στις απαιτήσεις μας. Δεν πρέπει ποτέ να προηγούνται των πνευματικών ενδιαφερόντων μας τα υλικά. Πρώτα δίδαξε ο Χριστός τον όχλο και μετά τους έδωσε ψωμί να φάνε. Τον άνθρωπο οφείλει να τον διακατέχει η αγωνία μήπως χάσει τον σύνδεσμό του με το Χριστό, που είναι ο ζωοποιός άρτος κι όχι η επιθυμία να αποκτήσει πολλά εφήμερα αγαθά.
Αδελφοί μου,
Να θεωρούμε τον εαυτό μας πλούσιο, όταν αρκούμεθα στα αναγκαία κι έχουμε τον Χριστό επιούσιο άρτο στη ζωή μας. Τότε όντως είμαστε πλούσιοι.
«Και έφαγον πάντες και χορτάσθησαν»
Μετά το θάνατο του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου ο Χριστός αναχωρεί στην έρημο. Αναχωρεί στην έρημο, για να φυλάξει τον εαυτό Του για τον κατάλληλο καιρό του Σταυρού. Δεν είχε έλθει η ώρα για το πάθος Του. Ο άλλος Ευαγγελιστής γράφει πως αναχώρησε στην έρημο για να δώσει την ευκαιρία στους μαθητές Του να ξεκουρασθούν (Μαρκ. 6,31). Ανεχώρησαν σε κάποια έρημο της πόλεως Βηθσαιδά (Λουκ. 9,10). Στο χώρο αυτό έκανε το θαύμα των πέντε άρτων.
Οι συνθήκες του θαύματος τα αρνητικά δεδομένα είναι περισσότερα απ’ τα θετικά στο θαύμα των πέντε άρτων, γράφει ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Δημήτριος. Ο τόπος ήταν έρημος και δεν υπήρχε κάποια εστία ανεφοδιασμού για τον κόσμο. Η ώρα ήταν περασμένη· «Η μεν ημέρα κλίνειν ήρξατο», καθώς είπε Λουκάς· «αυτοί δε παρέμειναν άσιτοι», δηλαδή η ημέρα τελείωνε, αλλά αυτοί παρέμειναν άσιτοι, σημειώνει ο Ευθύμιος Ζιγαβηνός. Ο πολύς ο κόσμος είχε αιχμαλωτευθεί απ’ τη διδασκαλία, για να μπορέσουν οι άνθρωποι να ψάξουν να βρουν κάτι να φάνε (οπ. π.). Κατά την Αγία Γραφή «‹ου λιμοκτονήσει Κύριος ψυχήν δικαίαν» (Παροιμ. 10,3), δηλαδή ο Κύριος δεν θα αφήσει να πεθάνει απ’ την πείνα η ψυχή που είναι δίκαιη. Ο Χριστός είχε αποφασίσει να τους θρέψει με τον παράδοξο αυτό τρόπο, αλλά περίμενε να Του το ζητήσουν να μη φανεί πως κάνει θαύματα προς εντυπωσιασμό. Άφησε να πεινάσουν υπερβολικά, προκειμένου να λάβουν μεγαλύτερη αίσθηση του θαύματος.
Άλλες πλευρές του θαύματος
Πριν κάνει το θαύμα προσευχήθηκε στον Πατέρα Του· «αναβλέψας εις τον ουρανόν ευλόγησεν» (Ματθ. 14,19). Εδώ βλέπουμε το μυστήριο της ενσάρκου οικονομίας, δηλαδή ο Χριστός ήταν τέλειος άνθρωπος, γι’ αυτό και προσεύχεται όπως κάνουν όλοι που έχουν την ανθρώπινη φύση. Μετά προσευχήθηκε στον Πατέρα Του, λέγει ο ιερός Χρυσόστομος, για να δώσει να καταλάβουν όλοι πως δεν είναι αντίθεος, αλλ’ έχει την προέλευσή Του από το Θεό «και ότι ίσος εστί», δηλαδή είναι ίσος με το Θεό Πατέρα. Ο Μωϋσής στην έρημο παρακάλεσε το Θεό κι έδωσε στους Ισραηλίτες το μάννα ανάλογα με την ανάγκη, που είχαν, όπως κι ο Ηλίας έδωσε στη χήρα γυναίκα στα Σάρεπτα της Σιδώνας το λάδι και το αλεύρι μόνον για τον καιρό του λιμού, ενώ ο Κύριος πολλαπλασίασε τους πέντε άρτους χωρίς φειδώ, με αποτέλεσμα να έχουν περισσεύματα «δώδεκα κοφίνους πλήρεις» (Ματθ. 14,20).
Στους μαθητές του δίνει άρτους, για να τους μοιράσουν στο πλήθος, για να θυμούνται μόνιμα και συνεχώς το θαύμα. Ακόμη τους δίνει τους άρτους, για να μη νομισθεί πως κατά φαντασία θαυματούργησε. Τα περισσεύματα είναι δείγματα ατράνταχτης αλήθειας. Το θαύμα των πέντε άρτων είναι σύμβολο και της θείας Ευχαριστίας. Η θεία Ευχαριστία είναι ο ουράνιος άρτος των ανθρώπων. Ακόμη μπορεί οι άρτοι να συμβολίζουν και τα πολλά χαρίσματα του αγίου Πνεύματος. Ο Κύριος τρέφει το λαό Του και την Εκκλησία Του με τον εαυτό Του. Ο Χριστός είναι ο ζωοποιός άρτος.
Το κοινωνικό πρόβλημα
Πολλοί διαβάζοντας το θαύμα των πέντε άρτων ίσως κάνουν σκέψεις πως ο Χριστός πρέπει να λύσει το κοινωνικό πρόβλημα των ανθρώπων που συνδέεται με τις βιοποριστικές τους ανάγκες κατά τρόπο μαγικό. Κάπως έτσι πίστευαν και οι άνθρωποι της εποχής Του (Ιωάν. 6,26). Νόμιζαν πως ο Χριστός θα έκανε κάθε μέρα το ίδιο θαύμα και θα τους απάλλασε από την εργασία. Ο Χριστός δεν περιφρονεί τα υλικά αγαθά, αλλά τα ιεραρχεί. Πρώτα είναι η βρώση η μένουσα (οπ. π. στιχ. 27) και μετά η πρόσκαιρη. Πρώτα βάζει την πνευματική καλλιέργεια του ανθρώπου και μετά τα υλικά αγαθά. Η αγχώδης μέριμνα και η επίμονη προσπάθεια για την απόκτηση των αγαθών που προέρχονται, είναι καταδικαστέες απ’τό Χριστό.
Η Εκκλησία ενδιαφέρεται το ίδιο για τις υλικές ανάγκες του ανθρώπου, αλλά βάζει μία σειρά στις απαιτήσεις μας. Δεν πρέπει ποτέ να προηγούνται των πνευματικών ενδιαφερόντων μας τα υλικά. Πρώτα δίδαξε ο Χριστός τον όχλο και μετά τους έδωσε ψωμί να φάνε. Τον άνθρωπο οφείλει να τον διακατέχει η αγωνία μήπως χάσει τον σύνδεσμό του με το Χριστό, που είναι ο ζωοποιός άρτος κι όχι η επιθυμία να αποκτήσει πολλά εφήμερα αγαθά.
Αδελφοί μου,
Να θεωρούμε τον εαυτό μας πλούσιο, όταν αρκούμεθα στα αναγκαία κι έχουμε τον Χριστό επιούσιο άρτο στη ζωή μας. Τότε όντως είμαστε πλούσιοι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου