Με τη χάρη του Θεού, παρήλθαν οι εβδομάδες τις Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής και έτσι οδεύουν προς το τέλος και οι ακολουθίες αυτές οι οποίες κατά την διάρκεια της, ήταν το στήριγμα των χριστιανών στον πνευματικό αγώνα για να φθάσουμε στην «Εορτή των Εορτών», για να φθάσουμε στη λαμπροφόρο Ανάσταση του Κυρίου μας.
Μια εκ των πολλών ακολουθιών είναι και η ακολουθία του «Ακαθίστου Ύμνου» ή των «Χαιρετισμών» προς την Υπεραγία Θεοτόκο. Θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα έργα -ύμνος στη Θεοτόκο. Ο Ακάθιστος Ύμνος, «το αριστούργημα της βυζαντινής υμνογραφίας» (Χαιρετισμοί) επικράτησε να λέγεται έτσι, επειδή οι πιστοί στέκονταν όρθιοι κατά τη διάρκεια που ψαλλόταν. Ψάλλεται τις πέντε Παρασκευές της Μεγάλης Τεσσαρακοστής το απόγευμα, μέσα σε κλίμα κατανύξεως και συγκίνησης προσφέροντας τις προσευχές μας στην «Υπερμάχω Στρατηγώ». Η ακολουθία αυτή τελείτε μαζί με το μικρό απόδειπνο, και χωρίζεται σε τέσσερις Στάσεις, και την τελευταία Παρασκευή έχουμε την ευλογία ξανά να ακούμε όλες τις Στάσεις μαζί.
Ο συγγραφέας αν και μετά από τις πολλές ιστορικές έρευνες δεν είναι γνωστό ποιος είναι. Πιθανολογείται όμως πως είναι έργο του Ρωμανού του Μελωδού, ευχαριστήριο προς την Παναγία διότι έσωσε την Πόλη (Κων/πολη), από τους εχθρούς.
Ο Ύμνος αυτός παραμένει άγνωστος και το πότε ψάλθηκε για πρώτη φορά. Μία εκδοχή μας λέει, το έτος 626 μ. Χ, και ενώ ο Αυτοκράτορας Ηράκλειος μαζί με τον βυζαντινό στρατό είχε εκστρατεύσει κατά των Περσών, η Κωνσταντινούπολη πολιορκήθηκε αιφνίδια από τους Αβάρους. Οι Αβαροι απέρριψαν κάθε πρόταση εκεχειρίας και την 6η Αυγούστου κατέλαβαν την Παναγία των Βλαχερνών. Σε συνεργασία με τους Πέρσες, ετοιμάζονταν για την τελική επίθεση. Μπροστά στον κίνδυνο, ο τότε Πατριάρχης Σέργιος περιέτρεχε τα τείχη της Πόλης με την εικόνα της Παναγίας της Βλαχερνίτισσας και ενθάρρυνε τους πολιορκημένους. Τη νύχτα εκείνη σηκώθηκε ένας φοβερός ανεμοστρόβιλος (αποδόθηκε σε θεϊκή επέμβαση), ο οποίος προκάλεσε τρικυμία και κατάστρεψε τον εχθρικό στόλο, ενώ οι πολιορκημένοι προξένησαν τεράστιες απώλειες στους Αβάρους και τους Πέρσες, οι οποίοι αναγκάστηκαν να λύσουν την πολιορκία και να αποχωρήσουν. Στις 8 Αυγούστου εκείνης της χρονιάς, η Πόλη είχε σωθεί από τη μεγαλύτερη, έως τότε, απειλή της ιστορίας της. Ο λαός, θέλοντας να πανηγυρίσει τη σωτηρία του, την οποία απέδιδε σε συνδρομή της Θεοτόκου, συγκεντρώθηκε στον Ναό της Παναγίας των Βλαχερνών. Τότε, κατά την παράδοση, όρθιο το πλήθος έψαλλε τον από τότε λεγόμενο «Ακάθιστο Υμνο», ευχαριστήρια ωδή προς την υπέρμαχο στρατηγό του Βυζαντινού κράτους, την Παναγία, αποδίδοντας τα «νικητήρια» και την ευγνωμοσύνη του «τη Υπερμάχω Στρατηγώ».
Θεωρείται όμως δεδομένο, ότι ο ύμνος προς την Θεοτόκο δεν ήταν δυνατό να δημιουργηθεί μέσα σε μία νύκτα. Το πιο λογικό είναι, η σύνθεση να είχε γίνει νωρίτερα και μάλιστα εκτιμάται ότι ψαλλόταν στον συγκεκριμένο ναό, στην αγρυπνία της 15ης Αυγούστου κάθε χρόνου. Απλώς, εκείνη την ημέρα ο ύμνος εψάλη «ορθοστάδην», ενώ αντικαταστάθηκε το ως τότε προοίμιο («Το προσταχθέν μυστικώς λαβών εν γνώσει»), με το έως σήμερα χρησιμοποιούμενο «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια». Και σήμερα εις ανάμνηση αυτού , όταν επισκεπτόμαστε τον Ιερό Ναό της Παναγίας των Βλαχερνών στην Πόλη ψάλλουμε το «Υπερμάχω Στρατηγώ».
Οι Στάσεις είναι 4 και χωρίζεται σε 24 Οίκους. Γενικό θέμα του Ύμνου είναι ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, ο οποίος αναφερόταν και στο αρχικό του προοίμιο (Το προσταχθέν μυστικώς…»). Με πηγές του την Αγία Γραφή και τους Πατέρες της Εκκλησίας, ο Ακάθιστος Ύμνος περιγράφει τα ιστορικά γεγονότα, αλλά προχωρεί και σε θεολογική και δογματική ανάλυσή τους. Οι πρώτοι δώδεκα οίκοι του (Α-Μ) αποτελούν το ιστορικό μέρος. Εκεί εξιστορούνται τα γεγονότα από τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου μέχρι την Υπαπαντή, ακολουθώντας τη διήγηση του Ευαγγελιστή Λουκά. Αναφέρεται ο Ευαγγελισμός (Α, Β, Γ, Δ), η επίσκεψη της εγκύου Παρθένου στην Ελισάβετ (Ε), οι αμφιβολίες του Ιωσήφ (Ζ), η προσκύνηση των ποιμένων (Η) και των Μάγων (Θ, Ι, Κ), η Υπαπαντή (Μ) και η φυγή στην Αίγυπτο (Λ), η οποία είναι η μόνη που έχει ως πηγή το απόκρυφο πρωτευαγγέλιο του Ψευδο-Ματθαίου.
Οι τελευταίοι δώδεκα (Ν-Ω) αποτελούν το θεολογικό ή δογματικό μέρος, στο οποίο ο μελωδός αναλύει τις βαθύτερες θεολογικές και δογματικές προεκτάσεις της Ενανθρώπισης του Κυρίου και τον σκοπό της, που είναι η σωτηρία των πιστών.
Ας δούμε όμως και οι «Χαιρετισμοί» της Θεοτόκου, πως συμμετέχουν στην καθημερινότητα των ανθρώπων μέσω του στόματος των Πατέρων της Εκκλησίας μας.
Κώδικες του Αγίου Όρους μας φανερώνουν πως πάρα πολλές φορές εμφανίστηκε η Παναγία σε Αγίους Γέροντες που τους είπε: «όστις Με χαιρετίζει μίαν φοράν την ημέραν με τους Χαιρετισμούς, τους οποίους πολύ αγαπώ, θα τον προστατεύω, θα τον διαφυλάττω από παν κακόν, θα τον επιβλέπω καθ’ όλην την ζωή του και εν εκείνη την ημέρα της Δευτέρας Παρουσίας, θα τον υπερασπισθώ ενώπιον του Υιού μου».
Ο λαοφιλής Άγιος Παΐσιος μας λέει: «Πρέπει να προσευχόμαστε, χριστιανοί μου, στην Παναγία ανοίγοντας την καρδιά μας σ᾽ Αυτήν, μιλώντας Της ελεύθερα, γιατί είναι η Μάνα μας. Μα, μαζί με την καρδιακή αυτή δική μας προσευχή, πρέπει να λέγουμε στην Παναγία και τις προσευχές και τα τροπάρια που θέσπισαν οι άγιοι Πατέρες γ᾽ Αυτήν. Οι καλύτερες προσευχές στην Παναγία είναι οι Παρακλητικοί Κανόνες σ᾽ Αυτήν και οι Χαιρετισμοί.» Επίσης μας λέει: «Οι Χαιρετισμοί της Παναγίας είναι δοξολογία. Μπορείς να τους λες σαν ευχαριστία στην Παναγία, όταν εκπληρώνει κάποιο αίτημά σου. Όχι όλο να ζητάμε από την Παναγία, αλλά να Την ευχαριστούμε κιόλας. Οι Χαιρετισμοί της Παναγίας, περιέχουν πολλή Χάρη».
Ο Γέροντας Εφραίμ της Αριζόνας σύμφωνα με επιστολές προς πνευματικά του παιδιά προτρέπει καθημερινά να διαβάζουν τους χαιρετισμούς. Αυτή την συνήθεια την πείρε από τον Άγιο πλέον της Εκκλησίας μας Ιωσήφ τον Ησυχαστή και τον συνασκητή του Αρσένιο τον Σπηλαιώτη που κατά την διάρκεια όλου του χρόνου διάβαζαν τους Χαιρετισμούς.
Τέλος ο πατήρ Δημήτριος Γκαγκαστάθης λέει: «Δεν θα εγκαταλείψεις τους Χαιρετισμούς της Θεοτόκου. Θα χαιρετάς πάντα την Παναγία!»
Συμπερασματικά βλέπουμε τους ανθρώπους να έχουν μια δυνατή ευλάβεια προς την Παναγία, αλλά και Αυτή να ¨υπακούει¨ στις προσευχές μας. Μέσω των Αγίων αλλά και σύγχρονων εναρέτων πνευματικών πατέρων της Εκκλησίας μας διακρίνουμε την αγάπη τους προς το στήριγμά τους την Κυρία Θεοτόκο και την σχέση που είχαν μαζί Της. Προτρέποντας μας συνεχώς να προσευχόμαστε σ΄ Αυτή όχι μόνο σε τούτες τις δύσκολες ημέρες που διανύουμε αυτό το διάστημα αλλά πάντα. Τη συγκίνηση και κατάνυξη που νιώθουμε αυτές τις κατανυκτικές Παρασκευές που ψάλλονται στου Ναούς μας, αυτή την συγκίνηση και τον διακαεί πόθο να την συναντήσουμε, να την αγγίξουμε να τον νοιώθουμε κάθε στιγμή της ζωής μας. Καθημερινά λοιπόν να δοξολογούμε, να χαιρετούμε, να ευχαριστούμε, να χύνουμε τα δάκρυά μας στη Μάνα μας και αυτή να είναι δίπλα μας εδώ στην επίγεια ζωή μας αλλά το κυριότερο με την βοήθεια Της να καταστούμε μέλη της Επουράνιας Βασιλείας.
Αγνή Παρθένε, Κυρία Θεοτόκε! Εσύ, που η αγάπη Σου για τους Χριστιανούς, ξεπερνάει την αγάπη κάθε επίγειας μητέρας, άκουσε τις προσευχές μας και σώσε μας! Αξίωσέ μας, να σε μνημονεύουμε διαρκώς! Αξίωσέ μας να προσευχόμαστε αδιάλειπτα και θερμά σε Σένα! Αξίωσέ μας, να καταφεύγουμε με πίστη ακλόνητη, κάτω από την Αγία Σκέπη Σου! (Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης)
Μια εκ των πολλών ακολουθιών είναι και η ακολουθία του «Ακαθίστου Ύμνου» ή των «Χαιρετισμών» προς την Υπεραγία Θεοτόκο. Θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα έργα -ύμνος στη Θεοτόκο. Ο Ακάθιστος Ύμνος, «το αριστούργημα της βυζαντινής υμνογραφίας» (Χαιρετισμοί) επικράτησε να λέγεται έτσι, επειδή οι πιστοί στέκονταν όρθιοι κατά τη διάρκεια που ψαλλόταν. Ψάλλεται τις πέντε Παρασκευές της Μεγάλης Τεσσαρακοστής το απόγευμα, μέσα σε κλίμα κατανύξεως και συγκίνησης προσφέροντας τις προσευχές μας στην «Υπερμάχω Στρατηγώ». Η ακολουθία αυτή τελείτε μαζί με το μικρό απόδειπνο, και χωρίζεται σε τέσσερις Στάσεις, και την τελευταία Παρασκευή έχουμε την ευλογία ξανά να ακούμε όλες τις Στάσεις μαζί.
Ο συγγραφέας αν και μετά από τις πολλές ιστορικές έρευνες δεν είναι γνωστό ποιος είναι. Πιθανολογείται όμως πως είναι έργο του Ρωμανού του Μελωδού, ευχαριστήριο προς την Παναγία διότι έσωσε την Πόλη (Κων/πολη), από τους εχθρούς.
Ο Ύμνος αυτός παραμένει άγνωστος και το πότε ψάλθηκε για πρώτη φορά. Μία εκδοχή μας λέει, το έτος 626 μ. Χ, και ενώ ο Αυτοκράτορας Ηράκλειος μαζί με τον βυζαντινό στρατό είχε εκστρατεύσει κατά των Περσών, η Κωνσταντινούπολη πολιορκήθηκε αιφνίδια από τους Αβάρους. Οι Αβαροι απέρριψαν κάθε πρόταση εκεχειρίας και την 6η Αυγούστου κατέλαβαν την Παναγία των Βλαχερνών. Σε συνεργασία με τους Πέρσες, ετοιμάζονταν για την τελική επίθεση. Μπροστά στον κίνδυνο, ο τότε Πατριάρχης Σέργιος περιέτρεχε τα τείχη της Πόλης με την εικόνα της Παναγίας της Βλαχερνίτισσας και ενθάρρυνε τους πολιορκημένους. Τη νύχτα εκείνη σηκώθηκε ένας φοβερός ανεμοστρόβιλος (αποδόθηκε σε θεϊκή επέμβαση), ο οποίος προκάλεσε τρικυμία και κατάστρεψε τον εχθρικό στόλο, ενώ οι πολιορκημένοι προξένησαν τεράστιες απώλειες στους Αβάρους και τους Πέρσες, οι οποίοι αναγκάστηκαν να λύσουν την πολιορκία και να αποχωρήσουν. Στις 8 Αυγούστου εκείνης της χρονιάς, η Πόλη είχε σωθεί από τη μεγαλύτερη, έως τότε, απειλή της ιστορίας της. Ο λαός, θέλοντας να πανηγυρίσει τη σωτηρία του, την οποία απέδιδε σε συνδρομή της Θεοτόκου, συγκεντρώθηκε στον Ναό της Παναγίας των Βλαχερνών. Τότε, κατά την παράδοση, όρθιο το πλήθος έψαλλε τον από τότε λεγόμενο «Ακάθιστο Υμνο», ευχαριστήρια ωδή προς την υπέρμαχο στρατηγό του Βυζαντινού κράτους, την Παναγία, αποδίδοντας τα «νικητήρια» και την ευγνωμοσύνη του «τη Υπερμάχω Στρατηγώ».
Θεωρείται όμως δεδομένο, ότι ο ύμνος προς την Θεοτόκο δεν ήταν δυνατό να δημιουργηθεί μέσα σε μία νύκτα. Το πιο λογικό είναι, η σύνθεση να είχε γίνει νωρίτερα και μάλιστα εκτιμάται ότι ψαλλόταν στον συγκεκριμένο ναό, στην αγρυπνία της 15ης Αυγούστου κάθε χρόνου. Απλώς, εκείνη την ημέρα ο ύμνος εψάλη «ορθοστάδην», ενώ αντικαταστάθηκε το ως τότε προοίμιο («Το προσταχθέν μυστικώς λαβών εν γνώσει»), με το έως σήμερα χρησιμοποιούμενο «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια». Και σήμερα εις ανάμνηση αυτού , όταν επισκεπτόμαστε τον Ιερό Ναό της Παναγίας των Βλαχερνών στην Πόλη ψάλλουμε το «Υπερμάχω Στρατηγώ».
Οι Στάσεις είναι 4 και χωρίζεται σε 24 Οίκους. Γενικό θέμα του Ύμνου είναι ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, ο οποίος αναφερόταν και στο αρχικό του προοίμιο (Το προσταχθέν μυστικώς…»). Με πηγές του την Αγία Γραφή και τους Πατέρες της Εκκλησίας, ο Ακάθιστος Ύμνος περιγράφει τα ιστορικά γεγονότα, αλλά προχωρεί και σε θεολογική και δογματική ανάλυσή τους. Οι πρώτοι δώδεκα οίκοι του (Α-Μ) αποτελούν το ιστορικό μέρος. Εκεί εξιστορούνται τα γεγονότα από τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου μέχρι την Υπαπαντή, ακολουθώντας τη διήγηση του Ευαγγελιστή Λουκά. Αναφέρεται ο Ευαγγελισμός (Α, Β, Γ, Δ), η επίσκεψη της εγκύου Παρθένου στην Ελισάβετ (Ε), οι αμφιβολίες του Ιωσήφ (Ζ), η προσκύνηση των ποιμένων (Η) και των Μάγων (Θ, Ι, Κ), η Υπαπαντή (Μ) και η φυγή στην Αίγυπτο (Λ), η οποία είναι η μόνη που έχει ως πηγή το απόκρυφο πρωτευαγγέλιο του Ψευδο-Ματθαίου.
Οι τελευταίοι δώδεκα (Ν-Ω) αποτελούν το θεολογικό ή δογματικό μέρος, στο οποίο ο μελωδός αναλύει τις βαθύτερες θεολογικές και δογματικές προεκτάσεις της Ενανθρώπισης του Κυρίου και τον σκοπό της, που είναι η σωτηρία των πιστών.
Ας δούμε όμως και οι «Χαιρετισμοί» της Θεοτόκου, πως συμμετέχουν στην καθημερινότητα των ανθρώπων μέσω του στόματος των Πατέρων της Εκκλησίας μας.
Κώδικες του Αγίου Όρους μας φανερώνουν πως πάρα πολλές φορές εμφανίστηκε η Παναγία σε Αγίους Γέροντες που τους είπε: «όστις Με χαιρετίζει μίαν φοράν την ημέραν με τους Χαιρετισμούς, τους οποίους πολύ αγαπώ, θα τον προστατεύω, θα τον διαφυλάττω από παν κακόν, θα τον επιβλέπω καθ’ όλην την ζωή του και εν εκείνη την ημέρα της Δευτέρας Παρουσίας, θα τον υπερασπισθώ ενώπιον του Υιού μου».
Ο λαοφιλής Άγιος Παΐσιος μας λέει: «Πρέπει να προσευχόμαστε, χριστιανοί μου, στην Παναγία ανοίγοντας την καρδιά μας σ᾽ Αυτήν, μιλώντας Της ελεύθερα, γιατί είναι η Μάνα μας. Μα, μαζί με την καρδιακή αυτή δική μας προσευχή, πρέπει να λέγουμε στην Παναγία και τις προσευχές και τα τροπάρια που θέσπισαν οι άγιοι Πατέρες γ᾽ Αυτήν. Οι καλύτερες προσευχές στην Παναγία είναι οι Παρακλητικοί Κανόνες σ᾽ Αυτήν και οι Χαιρετισμοί.» Επίσης μας λέει: «Οι Χαιρετισμοί της Παναγίας είναι δοξολογία. Μπορείς να τους λες σαν ευχαριστία στην Παναγία, όταν εκπληρώνει κάποιο αίτημά σου. Όχι όλο να ζητάμε από την Παναγία, αλλά να Την ευχαριστούμε κιόλας. Οι Χαιρετισμοί της Παναγίας, περιέχουν πολλή Χάρη».
Ο Γέροντας Εφραίμ της Αριζόνας σύμφωνα με επιστολές προς πνευματικά του παιδιά προτρέπει καθημερινά να διαβάζουν τους χαιρετισμούς. Αυτή την συνήθεια την πείρε από τον Άγιο πλέον της Εκκλησίας μας Ιωσήφ τον Ησυχαστή και τον συνασκητή του Αρσένιο τον Σπηλαιώτη που κατά την διάρκεια όλου του χρόνου διάβαζαν τους Χαιρετισμούς.
Τέλος ο πατήρ Δημήτριος Γκαγκαστάθης λέει: «Δεν θα εγκαταλείψεις τους Χαιρετισμούς της Θεοτόκου. Θα χαιρετάς πάντα την Παναγία!»
Συμπερασματικά βλέπουμε τους ανθρώπους να έχουν μια δυνατή ευλάβεια προς την Παναγία, αλλά και Αυτή να ¨υπακούει¨ στις προσευχές μας. Μέσω των Αγίων αλλά και σύγχρονων εναρέτων πνευματικών πατέρων της Εκκλησίας μας διακρίνουμε την αγάπη τους προς το στήριγμά τους την Κυρία Θεοτόκο και την σχέση που είχαν μαζί Της. Προτρέποντας μας συνεχώς να προσευχόμαστε σ΄ Αυτή όχι μόνο σε τούτες τις δύσκολες ημέρες που διανύουμε αυτό το διάστημα αλλά πάντα. Τη συγκίνηση και κατάνυξη που νιώθουμε αυτές τις κατανυκτικές Παρασκευές που ψάλλονται στου Ναούς μας, αυτή την συγκίνηση και τον διακαεί πόθο να την συναντήσουμε, να την αγγίξουμε να τον νοιώθουμε κάθε στιγμή της ζωής μας. Καθημερινά λοιπόν να δοξολογούμε, να χαιρετούμε, να ευχαριστούμε, να χύνουμε τα δάκρυά μας στη Μάνα μας και αυτή να είναι δίπλα μας εδώ στην επίγεια ζωή μας αλλά το κυριότερο με την βοήθεια Της να καταστούμε μέλη της Επουράνιας Βασιλείας.
Αγνή Παρθένε, Κυρία Θεοτόκε! Εσύ, που η αγάπη Σου για τους Χριστιανούς, ξεπερνάει την αγάπη κάθε επίγειας μητέρας, άκουσε τις προσευχές μας και σώσε μας! Αξίωσέ μας, να σε μνημονεύουμε διαρκώς! Αξίωσέ μας να προσευχόμαστε αδιάλειπτα και θερμά σε Σένα! Αξίωσέ μας, να καταφεύγουμε με πίστη ακλόνητη, κάτω από την Αγία Σκέπη Σου! (Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου