πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου
Απόσπασμα
Η Υμνολογία της Εκκλησίας μας μπορεί να θεωρηθεί σαν ‘‘Εμμελής και δοξαστική Θεολογία’’ , που φρονηματίζει, θέλγει, και οδηγεί τα καθαρά μυαλά σε ‘‘ατέρμονες περιοχές, όπου τα απλά και απόλυτα μυστήρια της Θεολογίας’’. Σύμφωνα με τον καθηγητή Ν. Τωμαδάκη ‘‘κανένα κείμενο κανονικό ή ρητορικό δεν εκφράζει το πνεύμα της ορθοδοξίας, όσο τα υμνογραφικά λατρευτικά κείμενα’’. Αυτό φαίνεται και στην υμνογραφία της Εορτής της Μεταμορφώσεως, με την οποία στην συνέχεια θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε το θαύμα του Χριστού, επάνω στο Θαβώρ.
(α) Οι υμνογράφοι της Εορτής Άγιοι Κοσμάς και Ιωάννης ο Δαμασκηνός, από τα ιδιόμελα του Εσπερινού αποδίδουν το νόημα και τον σκοπό της Μεταμόρφωσης του Κυρίου. Το Θαβώρειον όρος εμιμείτο τον Ουρανό και η νεφέλη απλωνόταν σαν σκηνή, ενώ ο Ουράνιος Πατέρας μαρτυρούσε τον Υιόν Του. Οι κορυφαίοι Μαθητές, βλέποντας τα θαυμαστά αυτά γεγονότα, βεβαιώνονταν ότι ο Χριστός είναι Θεός αληθινός, ώστε όταν αργότερα θα τον δουν σταυρωμένο, να μην δειλιάσουν, αλλά να καταλάβουν ότι το Πάθος είναι εκούσιο για την σωτηρία των ανθρώπων. στο Θαβώρ, η ακτινοβολία ήταν τόσο δυνατή που έπεσαν κάτω ‘‘μη φέροντες οράν την αθέατον μορφήν’’. ‘‘Αγγέλοι διηκόνουν φόβω και τρόμω, ουρανοί έφριξαν, γη ετρόμαξεν, ορώντες επί γης της δόξης τον Κύριον’’ (Δοξαστικό Εσπερινού).
(β)Αξιοσημείωτο είναι ότι και οι ύμνοι συνδέουν άρρηκτα όχι μόνο την Μεταμόρφωση με το Πάθος, αλλά και με την Ανάσταση του Χριστού. Και οι προεκτάσεις της Μεταμόρφωσης φτάνουν και μέχρι την Δευτέρα Παρουσία.
‘‘Προτυπών την Ανάστασιν την σήν ,Χριστέ ο Θεός,παραλαμβάνεις τους τρείς μαθητάς….δείξαι βουλόμενος της Αναστάσεως την λαμπρότητα’’. Και στην Δευτέρα παρουσία, ο Χριστός θα φανερωθεί ανάμεσα σε ‘‘θεούς’’ κατά χάρη, τους ΘΕΩΜΕΝΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ. Τότε οι Άγιοι θα βλέπουν την δόξα του Θεού αιώνια, όπως την είδαν για λίγο οι Απόστολοι στο Θαβώρ.
‘‘Την των βροτών εναλλαγήν την μετά δόξης σου Σωτήρ,εν τη Δευτέρα και φρικτή της σης ελεύσεως δεικνύς, επί του Όρους μετεμορφώθης… ίνα δείξης εμφανώς την απόρρητον δευτέραν κατάβασιν,όπως ο Ύψιστος Θεός οφθήση εστώς εν μέσω θεών…
(γ)Η δόξα όμως της ανθρώπινης φύσης του Χριστού, φανερώνει και τον δοξασμό της δικής μας φύσης. Ο Χριστός, σαν τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος στην δική του ανθρώπινη φύση, φανέρωσε την θέωση του ανθρώπου.
‘‘Σήμερον ο Χριστός εν Όρει Θαβωρίω ,την του Αδάμ αμείψας άμα αμαυρωθείσαν φύσιν,λαμπρύνας εθεούργησε…
Η λυτρωτική του Μεταμορφουμένου Χριστού, αγκαλιάζει όχι μόνο τους ανθρώπους, αλλά ολόκληρη την κτίση. Θεώνονται οι άνθρωποι και η κτίση αγιάζεται. ‘‘Το άσχετον και άδυτον φώς ….την κτίσιν φαίδρυνεν,τους ανθρώπους εθέωσε …’’
Παρουσιάζεται μάλιστα σε μια θαυμάσια εικόνα, ο ουρανός και η Γη να συμμετέχουν στην χαρά αυτή της Μεταμορφώσεως. ‘‘Χαίρει ο ουρανός…γή δε χορεύει φαιδρώς,ουρανίω αίγλη και λαμπρότητι, λαμπομένη φώς χρηματίζουσα…’’
Σ’ αυτή την Γιορτή, που τα άψυχα ακόμα συμμετέχουν και αγιάζονται, προσκαλούνται και οι άνθρωποι να μετάσχουν για να αντλήσουν και αυτοί χάρη σωστική.
‘‘Δεύτε αναβώμεν εις το Όρος Κυρίου …και θεασώμεθα την δόξαν της Μεταμορφώσεως αυτού….φωτί προσλάβωμεν φώς και μετάρδιοι γενόμενοι τω Πνεύματι,Τριάδα Ομοούσιον υμνήσωμεν εις τους αιώνας.(Δοξαστικό Λιτής)
‘‘Εγέρθητε οι νωθρείς, μη πάντοτε χαμερπείς. Οι συγκύποντες εις την γήν ψυχή μου λογισμοί επάρθητε και άρθητε εις ύψος Θείας αναβάσεως’’ (Από τον Οίκο)
Δηλαδή σηκωθείτε επάνω οι νωθροί άνθρωποι, μην είσθε πάντοτε χαμερπείς σκεπτόμενοι τα γήϊνα και κοσμικά. Και σείς κακοί λογισμοί που γονατίζετε στην γη την πνευματική μου ψυχή, σηκωθείτε και σείς και υψωθείτε σε ύψος θείας αναβάσεως.
Για να φθάσει κανείς στην Βίωση της δόξας της θεώσεώς του, πρέπει να περάσει από την κάθαρση της καρδιάς.
‘‘Εαυτούς εκκαθάρωμεν και πιστώς ετοιμάσωμεν πρός θείαν ανάβασιν..’’ Ο άνθρωπος καλείται με την Χάρη του Θεού, να αρθεί, να υψωθεί, να ‘‘αλλοιωθεί την κρείτονα αλλοίωσιν’’. Τότε Θαβώρ γίνεται τελικά η ίδια η καρδιά μας. ‘‘όρος υψηλότατον την καρδίαν κεκαθαρμένην εκ παθών έχοντες οψλομεθα Χριστού την Μεταμόρφωσιν φωτίζουσαν τον νούν ημών…’’ Η ‘‘Καρδιά’’ είναι το κέντρο της πνευματικότητας και ο χώρος στον οποίο ο άνθρωπος κοινωνεί με τον Θεό και θεώνεται. Η κάθαρση της καρδιάς, από τα πάθη γίνεται με πνευματικό αγώνα.
Και ο διαρκής πνευματικός αγώνας, μοιάζει με την πνευματική ανάβαση του ανθρώπου στο Όρος Θαβώρ, όπου ο καθαρός και φωτισμένος ανθρώπινος νους, βλέπει την Μεταμόρφωση του Χριστού, δηλαδή Θεώνεται ‘‘κατά χάριν’’. Έτσι η πνευματική ζωή χριστιανού πρέπει να έχει σαν αναφορά και εξέλιξη το τρίπτυχο : ΚΑΘΑΡΣΗ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ – ΦΩΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΟΥ – ΘΕΩΣΗ, και που μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα στα πλαίσια της Εκκλησίας. Τόσο τα μυστήρια, όσο και η άσκηση αποβλέπουν στην Μεταμόρφωση του ανθρώπου, που είναι η Θέωση. Γι’ αυτό η Εκκλησία δεν είναι απλώς μια συνάθροιση ευσεβών ανθρώπων, αλλά μια συναγωγή ‘‘Θεουμένων εκ του κατά φύσιν όντος Θεού. (ΑΓ. ΣΥΜΕΩΝ ΘΕΣ/ΚΗΣ).
‘‘Αυτός ουν φιλάνθρωπε, Χριστέ ο Θεός, και ημάς καταύγασον, εν τω φωτί της απροσίτου σου δόξης και αξίους ανάδειξον κληρονόμους της ατελευτήτου Βασιλείας.Αμήν.’’.
Απόσπασμα
Η Υμνολογία της Εκκλησίας μας μπορεί να θεωρηθεί σαν ‘‘Εμμελής και δοξαστική Θεολογία’’ , που φρονηματίζει, θέλγει, και οδηγεί τα καθαρά μυαλά σε ‘‘ατέρμονες περιοχές, όπου τα απλά και απόλυτα μυστήρια της Θεολογίας’’. Σύμφωνα με τον καθηγητή Ν. Τωμαδάκη ‘‘κανένα κείμενο κανονικό ή ρητορικό δεν εκφράζει το πνεύμα της ορθοδοξίας, όσο τα υμνογραφικά λατρευτικά κείμενα’’. Αυτό φαίνεται και στην υμνογραφία της Εορτής της Μεταμορφώσεως, με την οποία στην συνέχεια θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε το θαύμα του Χριστού, επάνω στο Θαβώρ.
(α) Οι υμνογράφοι της Εορτής Άγιοι Κοσμάς και Ιωάννης ο Δαμασκηνός, από τα ιδιόμελα του Εσπερινού αποδίδουν το νόημα και τον σκοπό της Μεταμόρφωσης του Κυρίου. Το Θαβώρειον όρος εμιμείτο τον Ουρανό και η νεφέλη απλωνόταν σαν σκηνή, ενώ ο Ουράνιος Πατέρας μαρτυρούσε τον Υιόν Του. Οι κορυφαίοι Μαθητές, βλέποντας τα θαυμαστά αυτά γεγονότα, βεβαιώνονταν ότι ο Χριστός είναι Θεός αληθινός, ώστε όταν αργότερα θα τον δουν σταυρωμένο, να μην δειλιάσουν, αλλά να καταλάβουν ότι το Πάθος είναι εκούσιο για την σωτηρία των ανθρώπων. στο Θαβώρ, η ακτινοβολία ήταν τόσο δυνατή που έπεσαν κάτω ‘‘μη φέροντες οράν την αθέατον μορφήν’’. ‘‘Αγγέλοι διηκόνουν φόβω και τρόμω, ουρανοί έφριξαν, γη ετρόμαξεν, ορώντες επί γης της δόξης τον Κύριον’’ (Δοξαστικό Εσπερινού).
(β)Αξιοσημείωτο είναι ότι και οι ύμνοι συνδέουν άρρηκτα όχι μόνο την Μεταμόρφωση με το Πάθος, αλλά και με την Ανάσταση του Χριστού. Και οι προεκτάσεις της Μεταμόρφωσης φτάνουν και μέχρι την Δευτέρα Παρουσία.
‘‘Προτυπών την Ανάστασιν την σήν ,Χριστέ ο Θεός,παραλαμβάνεις τους τρείς μαθητάς….δείξαι βουλόμενος της Αναστάσεως την λαμπρότητα’’. Και στην Δευτέρα παρουσία, ο Χριστός θα φανερωθεί ανάμεσα σε ‘‘θεούς’’ κατά χάρη, τους ΘΕΩΜΕΝΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ. Τότε οι Άγιοι θα βλέπουν την δόξα του Θεού αιώνια, όπως την είδαν για λίγο οι Απόστολοι στο Θαβώρ.
‘‘Την των βροτών εναλλαγήν την μετά δόξης σου Σωτήρ,εν τη Δευτέρα και φρικτή της σης ελεύσεως δεικνύς, επί του Όρους μετεμορφώθης… ίνα δείξης εμφανώς την απόρρητον δευτέραν κατάβασιν,όπως ο Ύψιστος Θεός οφθήση εστώς εν μέσω θεών…
(γ)Η δόξα όμως της ανθρώπινης φύσης του Χριστού, φανερώνει και τον δοξασμό της δικής μας φύσης. Ο Χριστός, σαν τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος στην δική του ανθρώπινη φύση, φανέρωσε την θέωση του ανθρώπου.
‘‘Σήμερον ο Χριστός εν Όρει Θαβωρίω ,την του Αδάμ αμείψας άμα αμαυρωθείσαν φύσιν,λαμπρύνας εθεούργησε…
Η λυτρωτική του Μεταμορφουμένου Χριστού, αγκαλιάζει όχι μόνο τους ανθρώπους, αλλά ολόκληρη την κτίση. Θεώνονται οι άνθρωποι και η κτίση αγιάζεται. ‘‘Το άσχετον και άδυτον φώς ….την κτίσιν φαίδρυνεν,τους ανθρώπους εθέωσε …’’
Παρουσιάζεται μάλιστα σε μια θαυμάσια εικόνα, ο ουρανός και η Γη να συμμετέχουν στην χαρά αυτή της Μεταμορφώσεως. ‘‘Χαίρει ο ουρανός…γή δε χορεύει φαιδρώς,ουρανίω αίγλη και λαμπρότητι, λαμπομένη φώς χρηματίζουσα…’’
Σ’ αυτή την Γιορτή, που τα άψυχα ακόμα συμμετέχουν και αγιάζονται, προσκαλούνται και οι άνθρωποι να μετάσχουν για να αντλήσουν και αυτοί χάρη σωστική.
‘‘Δεύτε αναβώμεν εις το Όρος Κυρίου …και θεασώμεθα την δόξαν της Μεταμορφώσεως αυτού….φωτί προσλάβωμεν φώς και μετάρδιοι γενόμενοι τω Πνεύματι,Τριάδα Ομοούσιον υμνήσωμεν εις τους αιώνας.(Δοξαστικό Λιτής)
‘‘Εγέρθητε οι νωθρείς, μη πάντοτε χαμερπείς. Οι συγκύποντες εις την γήν ψυχή μου λογισμοί επάρθητε και άρθητε εις ύψος Θείας αναβάσεως’’ (Από τον Οίκο)
Δηλαδή σηκωθείτε επάνω οι νωθροί άνθρωποι, μην είσθε πάντοτε χαμερπείς σκεπτόμενοι τα γήϊνα και κοσμικά. Και σείς κακοί λογισμοί που γονατίζετε στην γη την πνευματική μου ψυχή, σηκωθείτε και σείς και υψωθείτε σε ύψος θείας αναβάσεως.
Για να φθάσει κανείς στην Βίωση της δόξας της θεώσεώς του, πρέπει να περάσει από την κάθαρση της καρδιάς.
‘‘Εαυτούς εκκαθάρωμεν και πιστώς ετοιμάσωμεν πρός θείαν ανάβασιν..’’ Ο άνθρωπος καλείται με την Χάρη του Θεού, να αρθεί, να υψωθεί, να ‘‘αλλοιωθεί την κρείτονα αλλοίωσιν’’. Τότε Θαβώρ γίνεται τελικά η ίδια η καρδιά μας. ‘‘όρος υψηλότατον την καρδίαν κεκαθαρμένην εκ παθών έχοντες οψλομεθα Χριστού την Μεταμόρφωσιν φωτίζουσαν τον νούν ημών…’’ Η ‘‘Καρδιά’’ είναι το κέντρο της πνευματικότητας και ο χώρος στον οποίο ο άνθρωπος κοινωνεί με τον Θεό και θεώνεται. Η κάθαρση της καρδιάς, από τα πάθη γίνεται με πνευματικό αγώνα.
Και ο διαρκής πνευματικός αγώνας, μοιάζει με την πνευματική ανάβαση του ανθρώπου στο Όρος Θαβώρ, όπου ο καθαρός και φωτισμένος ανθρώπινος νους, βλέπει την Μεταμόρφωση του Χριστού, δηλαδή Θεώνεται ‘‘κατά χάριν’’. Έτσι η πνευματική ζωή χριστιανού πρέπει να έχει σαν αναφορά και εξέλιξη το τρίπτυχο : ΚΑΘΑΡΣΗ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ – ΦΩΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΟΥ – ΘΕΩΣΗ, και που μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα στα πλαίσια της Εκκλησίας. Τόσο τα μυστήρια, όσο και η άσκηση αποβλέπουν στην Μεταμόρφωση του ανθρώπου, που είναι η Θέωση. Γι’ αυτό η Εκκλησία δεν είναι απλώς μια συνάθροιση ευσεβών ανθρώπων, αλλά μια συναγωγή ‘‘Θεουμένων εκ του κατά φύσιν όντος Θεού. (ΑΓ. ΣΥΜΕΩΝ ΘΕΣ/ΚΗΣ).
‘‘Αυτός ουν φιλάνθρωπε, Χριστέ ο Θεός, και ημάς καταύγασον, εν τω φωτί της απροσίτου σου δόξης και αξίους ανάδειξον κληρονόμους της ατελευτήτου Βασιλείας.Αμήν.’’.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου