ΤΟ ΠΑΘΟΣ ΤΟΥ ΦΘΟΝΟΥ

 Τό Εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα, κατά τήν Κυριακή ΣΤ΄ Ματθαίου, μᾶς δίνει τήν εὐκαιρία νά δοῦμε μία ἀπό τίς μεγάλες ἀσθένειες τῆς ψυχῆς, τήν ἀσθένεια τοῦ φθόνου. Ὁ φθόνος εἶναι κυρίως ἡ λύπη γιά τήν εὐτυχία τοῦ πλησίον μας καί ἡ χαρά γιά τήν δυστυχία του.

Ὅπως σημειώνει χαρακτηριστικά ὁ Μ. Βασίλειος, ὁ φθόνος «λύπη γάρ ἐστι τῆς τοῦ πλησίον εὐπραγίας». Ὁ φθόνος εἶναι μεγάλη πληγή, ἀφοῦ κανένα ἄλλο πάθος δέν εἶναι τόσο ὀλέθριο γιά τίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων, μιά καί γεννιέται ἀπό τήν ρίζα ὅλων τῶν παθῶν, πού εἶναι ἡ ὑπερηφάνεια.

Ὁ ὅσιος Θαλάσσιος τονίζει ὅτι χαρακτηριστικό γνώρισμα τῆς κενοδοξίας εἶναι ἡ ὑποκρισία καί τό ψεῦδος, ἐνῶ γνώρισμα τῆς ὑπερηφάνειας εἶναι ἡ οἴηση καί ὁ φθόνος. Ἔτσι, ὅταν διακατεχόμαστε ἀπό φθόνο, εἶναι βέβαιο ὅτι διακατεχόμαστε ἀπό τήν μητέρα του, πού εἶναι ἡ ὑπερηφάνεια.

Ὁ φθονερός ἄνθρωπος

Ὁ ἄνθρωπος πού φθονεῖ ἐξετάζει συνήθως τήν ζωή τῶν συνανθρώπων του καί ἐπιδιώκει τήν σύγκριση τῆς ζωῆς του μέ τήν δική τους ζωή.

Ὅταν διαπιστώσει ὅτι ὁ ἀδελφός του ὑπερέχει, τότε ἀφήνει νά ἐκδηλωθεῖ τό φοβερό πάθος τοῦ φθόνου. Καί συνήθως ἡ πρώτη ἐκδήλωση εἶναι ἡ κατήφεια, ἡ στεναχώρια καί ἡ ἀθυμία. Ἀκόμη καί τά ὑπάρχοντα ὑλικά ἀγαθά γίνονται αἰτία τῆς στεναχώριας. Γι᾿ αὐτό ὁ φθονερός δέν διαφέρει ἀπό ἕναν γυμνό ἄνθρωπο πού πληγώνεται ἀπό ὅλους. Καί αὐτή ἡ πληγή εἶναι πολύ βαθιά. Κατέρχεται στήν καρδιά.

Ὁ φθονερός εἶναι συνήθως πολυόμματος. Προσέχει ἐπιμελῶς νά βρίσκει πάντοτε αἰτίες γιά νά κατηγορεῖ. Παρατηρεῖ τόν ἄλλο πῶς θά μιλήσει, πῶς θά συμπεριφερθεῖ. Ἔτσι πίσω ἀπό τήν φιλοκατάκριση κρύβεται ἐπιμελῶς τό πάθος τοῦ φθόνου.

Τά ἀποτελέσματα τοῦ φθόνου

Τά ἀποτελέσματα τοῦ φθόνου εἶναι πολύ τρομακτικά. Παραμορφώνει τήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου. Ἴσως εἶναι ἕνα πάθος πού δέν αἰσθανόμαστε πολύ γρήγορα τήν ὕπαρξή του. Δέν μᾶς πονάει πολύ, ὅπως συμβαίνει νά μᾶς πονοῦν ἄλλα πάθη. Ἀλλά ὅμως παραμορφώνει ὅλο τόν πνευματικό μας ὀργανισμό.

α) Ὁ φθόνος φανερώνει τήν σαρκική ζωή. Κάθε πάθος πού ἔχει σάν ἀποτέλεσμα νά χάνει ὁ ἄνθρωπος τήν χάρη τοῦ Θεοῦ συνιστᾶ σαρκικό φρόνημα. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἀπαριθμώντας τά ἔργα τῆς σαρκός ἀναφέρει καί τόν φθόνο.

β) Ὁ φθονερός εἶναι τυφλός πνευματικά. Δηλαδή ὁ ὀφθαλμός τῆς ψυχῆς, πού εἶναι ὁ νοῦς, τυφλώνεται καί ἔτσι δέν μπορεῖ νά διακρίνει τό καλό ἀπό τό κακό καί ἀκόμη δέν μπορεῖ νά αἰσθανθεῖ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ. Ὁ ὅσιος Θαλάσσιος λέει ἐπιγραμματικά: «Νοῦ φθονερό τυφλώνει ὁ Θεός».

γ) Ὁ διακατεχόμενος ἀπό τό πάθος τοῦ φθόνου καταλήγει στήν ἀπιστία. Μήπως ἀπό τόν φθόνο τυφλωμένοι οἱ σύγχρονοι τοῦ Χριστοῦ Ἰουδαῖοι δέν Τόν ἀρνήθηκαν, ὁπότε ἔπεσαν στήν ἀπιστία;

δ) Οἱ φθονεροί ἄνθρωποι δέν ἔχουν ἀγάπη. Ὁ φθονερός δέν μπορεῖ καί δέν θέλει νά ἀγαπᾶ. Γι᾿ αὐτό καί ὁ φθονερός, κατά τόν ἅγιο Μάξιμο τόν Ὁμολογητή, εἶναι ξένος πρός τήν ἀγάπη καί ἔνοχος τῆς κρίσεως τοῦ Θεοῦ.

ε) Ὁ φθόνος ὅμως καταστρέφει αὐτόν πού τόν ἔχει. Ὁ Μ. Βασίλειος λέει ὅτι, ὅπως τά βέλη πού ἐξέρχονται ἀπό τό τόξο ὅταν συναντήσουν ἕνα σκληρό ἀντικείμενο ἐπιστρέφουν πρός τόν τοξότη, κατά τόν ἴδιο τρόπο οἱ ἐνέργειες τοῦ φθόνου γίνονται σ᾿ αὐτόν πού φθονεῖ πληγές.

Ὁ φθονερός λιώνει διαρκῶς ἀπό τόν φθόνο.

στ) Ἀλλά τό πάθος τοῦ φθόνου προσβάλλει καί τούς ἀνθρώπους στούς ὁποίους κατευθύνεται. Κάνει μεγάλο κακό, κυρίως ἄν δέν ἔχουν οἱ ἄλλοι δύναμη καί πνευματική ἀνδρεία νά ἀντιμετωπίσουν αὐτή τήν κατάσταση.

Ὁ πρῶτος διδάξας

Ὁ πρῶτος πού δίδαξε τόν φθόνο εἶναι ὁ ἴδιος ὁ διάβολος. Αὐτός, ἐπειδή ζήλεψε τήν μεγάλη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πρός τόν ἄνθρωπο καί ἐπειδή δέν μποροῦσε νά καταφερθεῖ ἐναντίον τοῦ Θεοῦ, καταφέρθηκε ἐναντίον τοῦ δημιουργήματός Του, τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ διάβολος γνωρίζει ὅτι ἡ μόνη ὀντολογική ἑνότητα εἶναι ἡ ἐν Χριστῷ ἑνότητα, γι᾿ αὐτό καί προσπαθεῖ μέ κάθε τρόπο νά τήν καταργήσει. Ἔτσι δημιουργεῖ, διά τοῦ φθόνου, τίς διαιρέσεις, πού μᾶς καταστρέφουν καί δέν μᾶς ἀφήνουν νά αἰσθανθοῦμε ὅτι εἴμαστε μέλη τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ καί ἀδελφοί.

Ἡ σωτήρια προτροπή

Ὁ Μ. Βασίλειος προτρέπει: «Ἄς ἀποφύγουμε τήν ἀρρώστια τοῦ φθόνου πού εἶναι διδάσκαλος θεομαχίας, σύγχυση φύσεως, συμφορά ἀνόητη, κακό ἀφόρητο, εὕρημα δαιμόνων, σπορά τοῦ σατανᾶ, ἀρραβώνας κολάσεως, ἐμπόδιο εὐσέβειας, πού μᾶς στερεῖ τήν εἴσοδό μας στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ».

† Ὁ Φ. Ἀ.